Bác sĩ Lê Phương lý giải cơ chế hình thành viêm nhiễm HP dạ dày và cách điều trị

Bệnh viêm loét dạ dày HP hiện nay đang là một trong những căn bệnh “báo động” giữa nhịp sống hiện đại. Để điều trị căn bệnh này, ngày càng có nhiều người bệnh lựa chọn các liệu pháp từ Đông y. Nhằm giúp bệnh nhân viêm loét dạ dày HP có thêm kiến thức để bảo vệ sức khỏe, ban biên tập chúng tôi đã ghi lại những lý giải của Thầy thuốc ưu tú, Bác sĩ CKII Lê phương về cơ chế hình thành cũng như giải pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất 

Thông tin bác sĩ: Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ CKII Lê Phương – Phó Giám đốc chuyên môn phòng khám Nam Y Đỗ Minh Đường, Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện YHCT Hà Đông. Bác sĩ Lê Phương có gần 40 năm trực tiếp khám và điều trị các bệnh lý về dạ dày bằng YHCT, đặc biệt là trường hợp bệnh nhân bị bệnh lý viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP. Giải pháp điều trị viêm dạ dày vi khuẩn Hp của bác sĩ Lê Phương ứng dụng nguyên tắc điều trị của y học cổ truyền và được điều chỉnh , xây dựng phác đồ phù hợp với đặc điểm bệnh lý, cơ địa của người bệnh ngày nay.

Bác sĩ Lê Phương lý giải, chia sẻ về nguyên nhân viêm dạ dày vi khuẩn HP theo góc nhìn y học cổ truyền

Các thống kê y khoa Hiện nay cho thấy, tỷ lệ người bị mắc các căn bệnh về dạ dày rất cao và có đến 70% trong số đó có nguy cơ chuyển sang giai đoạn viêm loét dạ dày khi có vi khuẩn HP tấn công. Hơn thế, nhiều bệnh nhân không điều trị bệnh kịp thời hoặc điều trị sai cách còn có thể bị thủng dạ dày do vết loét lan rộng và ủ bệnh lâu ngày. Thậm chí là ung thư dạ dày – giai đoạn nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh.  

Nói về nguyên nhân hình thành chứng viêm loét dạ dày HP theo quan điểm của Y học cổ truyền, bác sĩ Lê Phương chia sẻ: “Trong nhiều năm thăm khám, tôi gặp rất nhiều người bệnh viêm dạ dày do HP. Hầu hết đều có chung băn khoăn: “Vì sao điều trị kháng sinh nhiều đợt mà bệnh vẫn tái phát?”

Dưới góc nhìn của Y học cổ truyền (YHCT), chúng tôi không chỉ nhìn vào HP là “thủ phạm”, mà nhìn sâu hơn vào nội cảnh cơ thể – nơi HP có thể sinh sôi và gây viêm loét. HP chỉ là ngòi nổ, còn gốc rễ nằm ở tình trạng mất cân bằng âm dương, khí huyết, tạng phủ”.

Y học cổ truyền đưa ra 4 nguyên nhân chính của tình trạng viêm dạ dày vi khuẩn HP gồm: 

1. Chính khí suy yếu – gốc rễ khiến HP dễ “phát tác”

Trong YHCT, chính khí chính là khả năng đề kháng tự nhiên của cơ thể. Khi chính khí sung mãn, tà khí – bao gồm cả loại “tà khuẩn” như HP – khó có cơ hội xâm nhập và gây bệnh.

Tuy nhiên, nhiều người có Tỳ Vị vốn đã hư yếu, ăn uống kém điều độ, làm việc căng thẳng kéo dài… khiến chính khí suy giảm. Chính khí không đủ thì HP dễ hoành hành, niêm mạc dạ dày cũng yếu hơn và dễ tổn thương.

2. Ảnh hưởng của thất tình – khi cảm xúc làm hại Tỳ Vị

Trong Đông y có câu: “Can chủ sơ tiết, Tỳ chủ vận hoá.” Khi lo âu, tức giận, buồn phiền… kéo dài, Can khí uất kết, khí cơ toàn thân bị rối loạn.

Can mất sơ tiết thì Tỳ mất vận hoá → Khí trệ ở trung tiêu → Dạ dày dễ đầy tức, nóng rát, viêm nhiễm lâu ngày. Ở những người mang HP, yếu tố cảm xúc càng khiến bệnh tiến triển nặng hơn.

3. Bất nội ngoại nhân – ăn uống thất thường, đồ cay nóng sinh thấp nhiệt

Một trong những nguyên nhân tôi gặp rất nhiều ở bệnh nhân trẻ tuổi là ăn uống thất thường:

• Ăn nhiều đồ cay nóng, chiên rán
• Thường xuyên đồ uống kích thích
• Bỏ bữa, ăn muộn
• Ăn nhanh, ăn không đúng giờ

==> Những thói quen này làm Tỳ vị tổn thương, sinh thấp nhiệt – một môi trường lý tưởng để HP tồn tại, phát triển mạnh. Thấp nhiệt kết lại lâu ngày sinh ứ trệ, gây viêm loét niêm mạc dạ dày.

4. Thấp nhiệt nội sinh – nền tảng khiến viêm nhiễm kéo dài

Khi khí huyết không lưu thông, thấp nhiệt tồn đọng lâu ngày, dạ dày dễ bị:

• Nóng rát
• Ợ hơi, ợ chua
• Đau rát vùng thượng vị
• Tiêu hoá trì trệ
• Loét, chảy máu

==> Đối với người nhiễm HP, thấp nhiệt chính là “đất nuôi vi khuẩn”, khiến việc điều trị không dứt điểm, dễ tái phát dù đã dùng nhiều phác đồ.

Theo bác sĩ Lê Phương, viêm dạ dày vi khuẩn HP để điều trị hiệu quả, cải thiện chức năng tiêu hóa và hạn chế bệnh tái phát cần hiểu rõ căn nguyên gây bệnh. Bệnh lý với những căn nguyên khác nhau sẽ có phác đồ điều trị riêng mới có thể mang lại hiệu quả tích cực.

Điều trị viêm loét dạ dày vi khuẩn HP như thế nào ổn định, hiệu quả?

Người bệnh viêm loét HP dạ dày thường khá chủ quan khi thấy những cơn đau và một vài dấu hiệu cảnh báo bệnh như: ợ hơi, ợ chua, trào ngược… Nhiều bệnh nhân không hiểu đúng và hiểu đủ về bệnh dẫn đến việc không phát hiện bệnh từ sớm. Nhiều bệnh nhân khi gặp các dấu hiệu nguy hiểm như: bụng to lên bất thường, phân dính máu, phân chuyển màu đỏ sẫm, khó thở, chóng mặt thậm chí là ngất xỉu… lúc đó mới bắt đầu loay hoay tìm giải pháp.

Bác sĩ Lê Phương chia sẻ, Trong hơn 40 năm làm khám và điều trị rất nhiều ca bệnh với các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ Lê Phương nhận thấy viêm dạ dày do HP không chỉ là một tình trạng viêm tại chỗ. HP tồn tại và phát triển được là vì nội môi cơ thể đã mất cân bằng. Vì vậy, khi điều trị, Y học cổ truyền không đi theo hướng “đánh đuổi HP bằng mọi giá”, mà tập trung chỉnh lại gốc rễ, làm sạch “đất sống” của vi khuẩn, phục hồi chức năng của dạ dày – Tỳ Vị và nâng cao chính khí để phòng tái phát.

Theo đó, bác sĩ Lê Phương khi điều trị viêm dạ dày vi khuẩn HP sẽ tập trung vào 4 mục tiêu chính:

1. Thanh nhiệt – giải độc – tiêu viêm: Làm sạch thấp nhiệt, thu nhỏ môi trường sống của HP

Người nhiễm HP thường có biểu hiện thấp nhiệt ở trung tiêu: nóng rát, đầy tức, ợ hơi, vị chua miệng, miệng khô, lưỡi vàng dày.

Y học cổ truyền lý giải đây là môi trường thuận lợi để HP bám vào niêm mạc và gây viêm. Vì vậy, bước đầu tiên trong điều trị là:

• Thanh nhiệt nhiệt độc
• Hóa thấp, trừ thấp
• Giảm viêm, làm dịu niêm mạc

–>>> Khi thấp nhiệt được giải quyết, HP mất “chỗ trú”, tình trạng viêm giảm nhanh, người bệnh ăn uống đỡ đau, giảm nóng rát và đầy bụng.

2. Kiện Tỳ – hòa Vị – giáng nghịch: Khôi phục chức năng tiêu hóa – nền tảng ngăn HP tái phát

Trong viêm dạ dày mạn tính do HP, Tỳ Vị hầu như luôn bị tổn thương.

• Tỳ yếu → vận hóa kém → sinh thấp → HP dễ phát triển.
• Vị mất chức năng giáng nghịch → trào ngược, đầy trướng kéo dài.

Do đó, tôi luôn đưa vào phác đồ nhóm vị thuốc giúp:

• Kiện Tỳ, tăng vận hóa
• Ôn trung, hòa vị
• Giảm trào ngược, bình Vị khí
• Phục hồi cơ chế thăng – giáng của Tỳ Vị

==> Khi Tỳ Vị mạnh, tiêu hóa ổn, HP khó tái nhiễm, niêm mạc tổn thương cũng hồi phục tốt hơn.

3. Bổ khí – dưỡng âm: Tăng chính khí, phục hồi cơ thể sau tổn thương kéo dài

Nhiều bệnh nhân điều trị HP dai dẳng, dùng kháng sinh nhiều đợt, ăn uống kém… khiến cơ thể hư nhược, khí âm hao tổn. Biểu hiện thường gặp: mệt mỏi, ăn ít, mất ngủ, sút cân, sắc mặt kém, người hay nóng trong.

Trong những trường hợp này, điều quan trọng là:

• Bổ khí để tăng sức đề kháng, nâng chính khí
• Dưỡng âm để làm dịu tình trạng nóng trong, khô rát
• Tăng khả năng tự hồi phục của niêm mạc dạ dày

==> Điều này không chỉ hỗ trợ tiêu diệt HP mà còn giúp người bệnh khỏe hơn từ bên trong, tránh tái phát sau điều trị.

4. Hoạt huyết – tiêu ứ: Giải ứ trệ, phục hồi nhanh niêm mạc dạ dày

Viêm loét dạ dày mạn tính thường có huyết ứ tại niêm mạc: tuần hoàn kém, tái tạo chậm, tổn thương lâu liền.

Vì vậy, tôi áp dụng thêm:

• Hoạt huyết
• Hoá ứ
• Tăng tuần hoàn máu vùng dạ dày

–>> Khi huyết hành thông, niêm mạc nhận đủ dưỡng chất, vết loét được tái tạo nhanh, giảm đau và ngăn nguy cơ biến chứng.

Bác sĩ Lê Phương cũng nhấn mạnh, Điều trị HP trong YHCT là một quá trình tác động toàn diện:

• Làm sạch thấp nhiệt – viêm nhiễm
• Phục hồi Tỳ Vị – tiêu hóa
• Tăng chính khí – sức đề kháng
• Liền tổn thương – bảo vệ niêm mạc

Nhờ chỉnh từ gốc, bệnh nhân không chỉ giảm đau, hết viêm, mà còn ăn ngon hơn, ngủ tốt hơn, sức khỏe phục hồi bền vững.

Liệu trình xử lý viêm dạ dày vi khuẩn HP của bác sĩ Lê Phương

Bám sát nguyên tắc điều trị của y học cổ truyền với bệnh viêm dạ dày do vi khuẩn HP và các tình trạng tổn thương dạ dày, kết hợp với kinh nghiệm thăm khám hàng ngàn ca lâm sàng trong suốt gần 40, bác sĩ Lê Phương đã xây dựng và hoàn thiện giải pháp, bài thuốc điều trị bệnh. Bài thuốc này hiện đang được ứng dụng trong điều trị cho bệnh nhân tại phòng khám.

Chia sẻ về liệu trình điều trị, bác sĩ Phương nói: ” Trong quá trình công tác, tôi luôn dựa trên tinh thần kế thừa – biện chứng – phát triển của Y học cổ truyền. Các bài thuốc cổ phương không chỉ là tinh hoa của tiền nhân, mà còn là “khung lý luận” quý báu để xây dựng những phương thuốc phù hợp với bệnh cảnh hiện nay.

Ở bệnh viêm dạ dày do HP, tôi ứng dụng linh hoạt các bài thuốc kinh điển như Hoàng Liên Giải Độc Thang, Bán Hạ Tả Tâm Thang, Thanh Vị Tán, Sâm Linh Bạch Truật Tán, kết hợp biện chứng luận trị từng người bệnh để xây dựng nên bài thuốc 23–32 vị thảo dược, đạt được hiệu quả cao và bền vững”.

Bài thuốc điều trị viêm dạ dày vi khuẩn Hp của bác sĩ Lê Phương sử dụng số lượng thảo dược lớn, với nhiều loại dược liệu đặc trưng trong điều trị tiêu viêm , diệt khuẩn, kiện tỳ vị,… Toàn bộ thảo dược được kết hợp theo nguyên tắc “bổ chính – khu tà”, bài thuốc gồm 23–32 vị thảo dược được phân bổ theo các nhóm chức năng rõ rệ, giải quyết từng vấn đề của bệnh, hỗ trợ mang lại tác dụng toàn diện trong điều trị. 

Nhóm thanh nhiệt – giải độc – sát khuẩn: “Đánh vào thấp nhiệt”, thu nhỏ môi trường sống của HP

Đây là nhóm thảo dược mang tính chủ lực trong giai đoạn đầu – khi cơ thể đang tồn tại thấp nhiệt, viêm đỏ, nóng rát, rêu lưỡi vàng dày. Những vị thuốc thường dùng:

• Hoàng liên – chủ dược tiêu diệt thấp nhiệt, chống viêm mạnh
• Hoàng bá – thanh thấp nhiệt ở trung tiêu
• Kim ngân hoa – tiêu độc, thanh nhiệt, chống viêm tự nhiên
• Bạch mao căn – thanh nhiệt, lương huyết, giảm chảy máu

Tác động chung của nhóm này:

→ Thanh nhiệt, tiêu độc, làm sạch thấp nhiệt – loại bỏ căn nguyên khiếnvi khuẩn HPtồn tại và phát triển.

→ Giảm viêm nhanh chóng, hỗ trợ diệt vi khuẩn HP theo cơ chế tự nhiên, an toàn cho niêm mạc.

Nhóm kiện Tỳ – hòa Vị – giáng nghịch: Điều chỉnh “gốc vận hóa” để tránh vi khuẩn HP tái nhiễm

Trong viêm dạ dày vi khuẩn HP, Tỳ hư – vận hóa kém là nguyên nhân khiến thấp tích tụ và vi khuẩn HP dễ quay lại. Nhóm thảo dược này giúp khôi phục chức năng tiêu hóa, giảm đầy trướng, giảm trào ngược.

• Đảng sâm – đại bổ khí, làm mạnh Tỳ Vị
• Bạch truật – kiện Tỳ, táo thấp, giúp tiêu hóa tốt hơn
• Bán hạ chế – hòa Vị, giáng nghịch, trừ đàm thấp
• Cam thảo – điều hòa trung tiêu, bảo vệ niêm mạc

Tác động của nhóm thảo dược này:

→ Điều chỉnh cơ chế thăng giáng của Tỳ Vị.

→ Ăn uống tiêu hóa tốt – thấp không sinh, HP không có môi trường tiếp tục phát triển.

→ Giảm nhanh các triệu chứng: đau, đầy trướng, buồn nôn, ợ hơi.

Nhóm dưỡng âm – thanh vị – phục hồi niêm mạc: “Dưỡng cho lành”, phục hồi sau viêm loét

Viêm dạ dày HP kéo dài khiến âm dịch hao tổn, niêm mạc khô rát, dễ kích ứng. Nhóm thuốc này giúp dưỡng lại mô niêm mạc, bảo vệ dạ dày khỏi tái tổn thương.

• Mạch môn – dưỡng âm, nhuận táo, làm dịu dạ dày
• Sa sâm – thanh vị, tư âm, bảo vệ niêm mạc
• Ngọc trúc – dưỡng âm nhưng không gây ngấy
• Sinh địa – thanh nhiệt lương huyết, làm mát sâu

Tác động chung:

→ Làm dịu vùng viêm, giảm bỏng rát

→ Tăng tốc độ tái tạo niêm mạc

→ Hỗ trợ khỏi loét nhanh và giảm nguy cơ tái viêm khi HP đã được kiểm soát.

Nhóm hoạt huyết – hóa ứ: Thúc đẩy liền loét, giảm đau, phục hồi triệt để

Trong viêm dạ dày mạn tính, “huyết ứ” là tình trạng phổ biến: tuần hoàn kém, vùng niêm mạc thiếu nuôi dưỡng. Nhóm thảo dược hoạt huyết có vai trò rất quan trọng ở giai đoạn phục hồi:

• Đan sâm – hoạt huyết, chỉ thống, tái tạo mô
• Xuyên khung – hành khí hoạt huyết
• Ngưu tất – hoạt huyết, thông lạc, giảm viêm
• Đào nhân – phá ứ, nhuận táo

Tác động chung:

→ Làm “sạch” ổ loét, giảm sưng viêm cục bộ

→ Tăng cường tuần hoàn – giúp lành tổn thương triệt để

→ Giảm đau căng tức vùng thượng vị trong viêm dạ dày mạn tính

Toàn bộ thành phần các nhóm thảo dược trong bài thuốc sẽ được gia giảm linh hoạt, điều trị dựa trên kết quả bác sĩ Phương thăm khám và xây dựng phác đồ cho mỗi người.

Bác sĩ Phương chia sẻ: “Bài thuốc không cố định về thành phần thảo dược mà trong quá trình khám, bốc thuốc tôi sẽ gia giảm theo thể trạng của mỗi người bệnh. Thảo dược có thể thay đổi như:

• Người bệnh thấp nhiệt nặng → tăng Hoàng liên, Kim ngân

• Buồn nôn, đầy trướng nhiều → tăng Bán hạ, Trần bì

• Niêm mạc rát đỏ, nóng → tăng Mạch môn, Sa sâm

• Loét lâu ngày, huyết ứ → tăng Đan sâm, Đào nhân

• Người cơ thể hư nhược → tăng Đảng sâm, Ngọc trúc

Chính sự linh hoạt này giúp bài thuốc phù hợp với từng thể bệnh, từng mức độ HP, đồng thời tạo sự phục hồi toàn diện – vừa trị bệnh, vừa điều dưỡng lại cơ thể”.

Điều trị HP cần kiên trì và đúng cách. Thuốc tốt nhưng chế độ sinh hoạt không điều độ thì bệnh vẫn dễ quay lại. Vì vậy, hãy ăn chín uống sôi, hạn chế cay nóng – rượu bia, ngủ nghỉ đầy đủ, giữ tinh thần thư thái. Khi cơ thể được điều hòa, thuốc mới phát huy tối đa tác dụng và dạ dày mới thật sự khỏe mạnh về lâu dài. Người bệnh đang gặp các vấn đề về viêm dạ dày vi khuẩn Hp có thể liên hệ bác sĩ Lê Phương để được hỗ trợ tư vấn chi tiết về điều trị bệnh.