OCD là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Hội chứng OCD hay còn gọi là bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế đã trở nên khá phổ biến trong xã hội hiện đại. Đây là chứng bệnh liên quan đến tâm lý, ảnh hưởng mạnh mẽ tới cuộc sống của người bệnh và cả người thân xung quanh. Vậy OCD là gì? Nguyên nhân và biểu hiện bệnh như thế nào có cách để chữa không, cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

OCD là gì? Có nguy hiểm không?

OCD nghĩa là gì – đây là cụm từ viết tắt của obsessive compulsive disorder có nghĩa là rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là một bệnh lý tâm thần liên quan mật thiết đến cách suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Khi mắc chứng bệnh này, các nỗi sợ không mong muốn hay sự ám ảnh sẽ xuất hiện liên tục, thường xuyên tác động đến bệnh nhân khiến họ lặp đi lặp lại các hành động cưỡng chế.

Ví dụ điển hình cho hội chứng OCD là gì? Đó là khi người bệnh luôn tự hỏi bản thân mình rằng: Khi ra khỏi nhà, mình đã khóa cửa hay chưa. Suy nghĩ này thôi thúc họ phải quay trở lại nhà mình để kiểm tra lại.

Tình trạng này có thể diễn ra thường xuyên nhiều ngày và nhiều lần trong ngày. Lúc này, người bệnh đã cố gắng để loại bỏ suy nghĩ về ổ khóa nhưng không thể và họ ngày càng căng thẳng và lo lắng hơn. Cuối cùng, họ vẫn lựa chọn hành động để giúp giải tỏa căng thẳng.

Tổ chức OCD thế giới đã thực hiện một cuộc khảo sát và kết quả chỉ ra rằng, có đến 2% dân số trái đất này đang gặp phải tình trạng sức khỏe trên. Điều này đồng nghĩa với khoảng vài trăm triệu người đang phải sống chung với hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Vậy hội chứng OCD có nguy hiểm không? Theo các chuyên gia, chứng bệnh này không trực tiếp gây từ vong hay làm suy giảm khả năng vận động của người bệnh. Tuy nhiên nó lại ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống của cả bản thân người mắc bệnh và cả những người xung quanh họ. Bởi những biểu hiện bệnh có thể gây ra xung đột giữa người bệnh với những người khác do những suy nghĩ và hành động mà họ không thể kiểm soát nổi.

Chính vì vậy, chứng OCD khiến mọi người bệnh không thể nào hòa nhập với cộng đồng. Một số người còn tỏ ra tự ti, mặc cảm với tình trạng của mình. Lâu dần, rối loạn ám ảnh cưỡng chế có thể dẫn tới bệnh trầm cảm.

Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh OCD

Nhận biết sớm nguyên nhân và triệu chứng OCD là gì đóng vai trò quan trọng, quyết định nhiều tới hiệu quả điều trị bệnh.

Nguyên nhân

Theo các bác sĩ chuyên khoa, có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Tuy nhiên về cơ bản, chúng ta có thể chia thành những nhóm sau:

• Nhóm nguyên nhân sinh học: Là tình trạng cơ chế hoạt động của não bộ thay đổi một cách đột ngột và bất thường. Điều này đã tạo nên hàng loạt phản xạ có điều kiện liên tục. Lâu rồi, tình trạng này sẽ phát triển thành chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
• Tác nhân môi trường: Là những hành động thường xuyên, liên tục trong thời gian dài ở một môi trường nhất định. Lâu dần, tình trạng này sẽ hình thành một thói quen đồng thời vô tình phát triển thành bệnh OCD – rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
• Tác nhân hóa học: Việc cơ thể thiếu một số chất hóa học, đặc biệt là chất dẫn truyền thần kinh Serotonin cũng có thể là nguyên nhân dẫn tới hội chứng OCD.
• Nhiễm khuẩn: Theo nhiều nghiên cứu y học, những đứa trẻ có sức đề kháng kém khi bị nhiễm khuẩn có khả năng cao mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
• Di truyền: Người có cha mẹ hoặc một thành viên nào đó trong gia đình đã và đang mắc chứng OCD có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này.
• Tổn thương tâm lý, áp lực cuộc sống: Sự ra đi đột ngột của một người thân trong gia đình hay một cú shock tâm lý lớn cũng có thể là nguyên nhân gây nên chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Bởi người bệnh bị ảnh hưởng nặng nề, họ sợ hãi và tìm cách né tránh sự thật trên bằng những hành động lặp đi lặp lại trong vô thức.

Triệu chứng

Hầu hết những bệnh nhân mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế đều xuất hiện những nỗi ám ảnh và cả những hành vi cưỡng chế. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp lại chỉ có mình nỗi ám ảnh hoặc mình hành động cưỡng chế.

Chúng ta cũng cần chú ý, việc có những suy nghĩ ám ảnh hay các hành vi cưỡng chế không hoàn toàn đồng nghĩa với việc ta đang bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Bởi với bệnh OCD, những suy nghĩ kèm hành vi trên sẽ gây ra loạt cảm giác đau khổ và nó chiếm rất nhiều thời gian (ít nhất 24h), từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống cũng như các mối quan hệ xã hội.

Những suy nghĩ ám ảnh:

• Cảm giác sợ hoặc rất sợ vi trùng, các loại bụi bẩn hay sợ bị lây nhiễm từ người khác.
• Sợ bản thân rơi vào tình trạng mất kiểm soát, thậm chí làm hại chính bản thân hoặc người khác.
• Trong đầu thường hiện lên những suy nghĩ, hình ảnh khiêu dâm hay bạo lực.
• Tập trung và nghiêm trọng hóa các vấn đề tôn giáo hoặc đạo đức.
• Có suy nghĩ mọi thứ phải được sắp xếp trật tự và đối xứng ngay lập tức.
• Quá mê tín vào các hủ tục, quan niệm hay điều may mắn hoặc không may.

Những hành vi cưỡng chế:

• Rất hay kiểm tra lại các trang thiết bị, đồ vật trong nhà một cách kỹ càng.
• Luôn luôn kiểm soát và theo dõi người thân yêu vì sợ họ không được an toàn trong bất cứ tình huống nào.
• Đếm, gõ hoặc đọc lặp lại một số từ nhất định trong thời gian dài hoặc làm những điều vô nghĩa để giảm bớt tình trạng lo lắng.
• Sạch sẽ quá mức, dành nhiều thời gian mỗi ngày để làm sạch đồ đạc mặc dù không cần thiết.
• Sắp xếp các đồ vật trong nhà hoặc nơi làm việc quá cứng nhắc, theo một trật tự nhất định.
• Thu thập, tích trữ số lượng lớn các loại đồ vật nhỏ nhặt như sách báo cũ, hay túi, hộp nhựa,…

Chẩn đoán và điều trị hội chứng OCD

Sau khi nhận biết được những triệu chứng OCD là gì, người bệnh cần thăm khám bác sĩ tâm lý ngay để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị kịp thời.

Hình thức chẩn đoán

Hội chứng OCD chỉ có thể được chẩn đoán chính xác bởi bác sĩ tâm lý giỏi, có kinh nghiệm bởi đấy là căn bệnh khá phức tạp. Thông thường sẽ có một nhóm tiêu chuẩn chung để giúp chẩn đoán bệnh này. Cụ thể:

• Người bệnh phải có suy nghĩ ám ảnh và hành vi ép buộc hoặc một trong hai điều này.
• Sự ám ảnh và ép buộc xảy ra thường xuyên và vô lý.
• Suy nghĩ ám ảnh và hành vi ép buộc ảnh hưởng nghiêm trọng đến thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Ngoài ra, ý nghĩ ám ảnh cũng cần đáp ứng điều kiện cụ thể sau:

• Suy nghĩ ám ảnh xuất hiện thường xuyên và liên tục. Hình ảnh hiện lên trong đầu gây ra đau khổ cho người bệnh.
• Những suy nghĩ không chỉ dừng lại ở mức lo lắng quá mức mà còn khiến người bệnh khó chịu, đau khổ.
• Người bệnh đã cố gắng để ngăn chặn hoặc loại bỏ những suy nghĩ, hình ảnh ám ảnh nhưng không thể.

Hành vi cưỡng chế cũng cần đáp ứng các điều kiện như:

• Lặp đi lặp lại các hành vi vô nghĩa nhưng lại khiến người bệnh cảm thấy dễ chịu như rửa tay, đếm số, đọc thầm,…
• Những hành vi mà người bệnh thực hiện là để nhằm mục đích ngăn chặn hoặc làm giảm suy nghĩ về những nỗi ám ảnh không thực tế trong đầu.

Điều trị rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế

Nếu bị hội chứng OCD, bạn có thể được các chuyên gia trị liệu áp dụng các phương pháp điều trị như sau:

Điều trị hành vi nhận thức

Điều trị hành vi nhận thức là một loại trị liệu tâm thần được áp dụng phổ biến. Khi thực hiện phương pháp chữa rối loạn ám ảnh cưỡng chế này, người bệnh sẽ được gặp một chuyên gia tâm thần theo một kịch bản đã xây dựng trước.

Các chuyên gia sẽ trao đổi với bệnh nhân về bất kỳ vấn đề về cảm xúc nào mà họ đang gặp phải.. Lúc này, người bệnh cần thành thật kể lại mọi chuyện kể cả điều tế nhị nhất. Bên cạnh đó, chuyên gia tâm thần có thể định hướng họ bớt chú trọng vào công việc, thay vào đó, hãy quan tâm đến gia đình, giải trí và các mối quan hệ cá nhân khác nhiều hơn.

Dùng thuốc

Việc dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Thông thường, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc cho người bệnh để làm giảm những suy nghĩ cứng nhắc và theo định hướng. Một số thuốc thường áp dụng là:

• Thuốc Clomipramine của hãng Anafranil.
• Thuốc Fluvoxamine của hãng Luvox CR.
• Thuốc Fluoxetine của hãng Prozac.
• Thuốc Paroxetin của hãng Paxil, Pexeva.
• Thuốc Sertraline của hãng Zoloft.

Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý rằng, việc sử dụng thuốc lâu dài là không nên đối với bệnh rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế. Bởi nó có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn.

Luyện tập thư giãn

Luyện tập thư giãn là các điều trị đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả cho những bệnh nhân rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Phương pháp này sẽ bao gồm kỹ năng hít thở cũng như kỹ năng thư giãn để giảm thiểu tối đa tâm trạng lo âu, căng thẳng. Ví dụ điển hình cho luyện tập thư giãn chữa OCD là các bài tập yoga hay thái cực quyền.

Cách phòng tránh bệnh OCD hiệu quả

Để phòng tránh bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế hiệu quả, ngay từ bây giờ chúng ta cần áp dụng những biện pháp sau đây:

• Áp dụng chế độ ăn uống, dinh dưỡng lành mạnh. Chú ý không để cơ thể bị đói bởi lúc đó, lượng đường bị sụt giảm đáng kể, điều này rất dễ khiến con người trở nên cáu bẳn.
• Tránh xa những chất gây nghiện và chất kích thích đặc biệt là ma túy, rượu bia, thuốc lá,.
• Đi ngủ đúng giờ và đủ giấc. Điều này sẽ giúp cơ thể được thư giãn, thoải mái mỗi sáng thức dậy và hạn chế tối đa tình trạng mệt mỏi, căng thẳng sau mỗi ngày làm việc.
• Luyện tập thể dục thường xuyên để duy trì hàm lượng cortisol trong cơ thể ổn định.
• Học cách thư giãn sau mỗi ngày làm việc như đọc sách, vận động thể thao, nghe nhạc, ca hát,..
• Trải lòng với người thân xung quanh. Điều này sẽ giúp tâm trạng của bạn được tốt hơn rất nhiều mỗi khi gặp phải một vấn đề khó khăn, buồn bã.

Bài biết vừa rồi đã cung cấp những thông tin bổ ích xoay quanh vấn đề: OCD là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Trên thực tế, hội chứng OCD mang lại nhiều rắc rối cho cả người bệnh cũng như người thân xung quanh. Tuy nhiên, chúng ta không cần quá lo lắng về căn bệnh này bởi với sự phát triển của y học ngày nay, chứng bệnh tâm lý này hoàn toàn có thể xử lý và chữa trị được.