MỤN TRỨNG CÁ

Mụn trứng cá là một bệnh lý da liễu gây ra nhiều phiền phức cho người mắc bệnh. Tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng bệnh gây mất thẩm mỹ, ngứa ngáy và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, biểu hiện về tình trạng mụn này cũng như cách điều trị hiệu quả. 

Bị mụn trứng cá là mụn như thế nào? Đây là tình trạng nang lông - tuyến bã bị viêm đỏ và tổn thương khu trú. Mụn thường xuất hiện ở các khu vực tiết nhiều dầu như ngực, mũi, vai, da mặt… Mụn trứng cá tiếng Anh là gì? Trong tiếng Anh, bệnh lý da liễu này có tên gọi là Acnes Vulgaris.

Theo các chuyên gia, cơ chế hình thành mụn trứng cá là do tăng tiết bã nhờn, tình trạng sừng hóa của nang lông và sự phát triển quá mức của trực khuẩn kỵ khí gram dương Propionibacterium Acnes. Thông thường, mụn trứng cá tuổi dậy thì ở thanh thiếu niên là phổ biến nhất. Ngoài ra, tình trạng này có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi khác, đặc biệt là người bị rối loạn nội tiết tố, phụ nữ mang thai…

Dựa vào triệu chứng lâm sàng, người ta chia mụn trứng cá thành các loại khác nhau như:

• Mụn mủ: Đây là tình trạng da bị mụn trứng cá ở mức độ nặng. Tổn thương xuất hiện với các sẩn đỏ có kích thước lớn và có mủ trắng ở đỉnh mụn. Mụn mủ có thể để lại sẹo thâm, sẹo rỗ nếu không biết chăm sóc và vệ sinh đúng cách.
• Mụn đầu đen: Tình trạng này xuất hiện do lỗ chân lông bị tắc nghẽn kết hợp với bã nhờn và tế bào chết. Loại mụn này không gây viêm với nhân mụn nằm khu trú trong nang lông. Mụn thường nằm sâu trong cấu trúc và chỉ để lộ phần đầu nhỏ có màu đen.
• Mụn đầu trắng: Loại mụn này có kích thước nhỏ, nằm sâu dưới da và xuất hiện ở dạng sẩn có màu hồng nhạt.
• Mụn trứng cá bọc: Đây là mụn trứng cá có kích thước lớn với các sẩn viêm và mủ tích tụ dưới da. Chúng thường mọc ở cằm, mũi.
• Mụn sần: Mụn sần là mụn trứng cá nhỏ, rắn chắc và có màu hồng. Mụn thường nổi li ti trên bề mặt da khiến da sần sùi và kém mịn màng.

Ngoài ra, mụn trứng cá còn bao gồm các loại ít phổ biến như mụn trứng cá dạng nang, mụn trứng cá ở môi, mụn ác tính…

Các chuyên gia cho biết mụn trứng cá thường hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân chính gây nên tình trạng này có thể kể đến như:

• Tăng tiết bã nhờn: Bình thường nang lông sẽ bài tiết một lượng bã nhờn đủ để dưỡng ẩm cho da, tóc và móng. Khi da tăng tiết bã nhờn, nang lông sẽ bị bít tắc và tạo điều kiện cho vị khuẩn phát triển, gây mụn. Da thường tiết nhiều bã nhờn trong giai đoạn dậy thì do tăng hormone androgen.
• Vi khuẩn Propionibacterium Acnes tăng quá mức: Loại vi khuẩn này tồn tại trên bề mặt da với số lượng ít. Tuy nhiên, khi có điều kiện thuận lợi như vệ sinh da kém, da tiết nhiều dầu, vi khuẩn sẽ phát triển mạnh và gây viêm nhiễm nang lông. Da mụn trứng cá do nguyên nhân này thường khá nặng và dễ để lại sẹo.
• Sừng hóa cổ nang lông: Tế bào cổ nang lông và tuyến bã sẽ được đào thải ra ngoài sau một chu kỳ. Khi cổ nang lông bị sừng hóa, các tế bào chết sẽ tích tụ bên trong, dẫn đến tình trạng ứ đọng bã nhờn và kích thích phản ứng viêm. Từ đó làm hình thành các nốt mụn.
• Chế độ ăn uống, nghỉ ngơi không phù hợp: Ăn quá nhiều thực phẩm nhiều dầu mỡ, carbohydrate sẽ khiến mụn trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, căng thẳng, mệt mỏi kéo dài cũng là nguyên nhân gây ra mụn trứng cá thường gặp.

Bên cạnh đó, mụn trứng cá có thể khởi phát do các điều kiện thuận lợi như:

• Người trong độ tuổi dậy thì và người trẻ từ 13 - 30 tuổi.
• Thường sống trong môi trường khô hoặc nóng ẩm.
• Vệ sinh da mặt kém và chăm sóc da không đúng cách.
• Công việc thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất, ánh nắng…
• Gia đình có tiền sử mắc các bệnh da liễu như viêm da, nấm da, nổi mụn.
• Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp gây kích ứng cho da.
• Ảnh hưởng từ các bệnh như rối loạn nội tiết tố, bệnh cường giáp, hội chứng buồng trứng đa nang...
• Một số thói quen xấu như nặn mụn, sờ tay lên mặt cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn gây mụn phát triển.

Biểu hiện thường gặp của mụn trứng cá rất đa dạng tùy thuộc vào loại da, nguyên nhân và các yếu tố khác. Một số dấu hiệu nhận biết phổ biến như:

• Da sần sùi, tiết nhiều dầu và không mịn màng.
• Xuất hiện các nốt mụn trứng cá ở mũi, mụn trứng cá ở má, mụn đầu đen…
• Nổi các mẩn đỏ có nhiều kích thước khác nhau. Sau vài ngày, mẩn đỏ sẽ tụ mủ ở đỉnh mụn.
• Một vài nốt mụn có u nang cộm bên dưới.
• Bề mặt da nóng rát, ngứa ngáy.
• Khi bị mụn trứng cá ác tính, nang lông bị tổn thương nghiêm trọng, bên trong có đầu mủ và hình thành nhiều nốt mụn khác.

Mụn trứng cá không gây nguy hiểm đến sức khỏe, nhưng tình trạng này có tác động tiêu cực đến tâm lý, ngoại hình và thẩm mỹ của người bệnh. Đa phần mụn trứng cá đều để lại sẹo thâm và sẹo rỗ sau khi điều trị. Nếu không chữa trị sớm mụn có thể tiến triển nặng khiến da sưng đỏ và ứ mủ.

Mụn trứng cá nhẹ thường có thể khắc phục ngay tại nhà mà không cần điều trị y tế. Tuy vậy, với các triệu chứng dưới đây, bạn nên đến bệnh viện điều trị sớm nhất:

• Mụn kéo dài từ 4 đến 8 tuần không khỏi.
• Mụn xuất hiện với số lượng nhiều và gây đau đớn, ngứa ngáy dữ dội.
• Mụn tiết nhiều mủ, vỡ ra và có thể chảy máu.
• Mụn chiếm diện tích lớn trên khuôn mặt như mụn trứng cá ở má, mụn trứng cá ở lưng, mụn ở trán…
• Mụn xuất hiện nhiều ở các khu vực nhạy cảm như môi, mắt.

Có rất nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá tùy thuộc vào tình trạng nặng nhẹ, nguyên nhân gây bệnh, độ tuổi người bệnh… Dưới đây là một số phương pháp chữa bệnh phổ biến nhất hiện nay.

Thuốc Tây y chữa bệnh

Khi bị mụn trứng cá ở mức độ nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định bạn sử dụng một số loại thuốc như sau:

• Thuốc bôi chứa Acid Salicylic: Hoạt chất này có công dụng loại bỏ tế bào sừng tích tụ ở nang lông và làm sạch bã nhờn, bụi bẩn. Ngoài ra, thuốc bôi này còn có tác dụng giảm viêm và sát trùng.
• Thuốc bôi chứa Retinoid: Retinoid là một dẫn xuất của vitamin A có công dụng chống hiện tượng sừng hóa. Loại thuốc này có tác dụng ngăn chặn sự hình thành sừng tại cổ nang lông. Từ đó giúp hạn chế bít tắc lỗ chân lông và làm hình thành mụn.
• Thuốc bôi chứa Benzoyl Peroxide: Benzoyl Peroxide 2,5 - 5% thường được dùng khi bị mụn mủ và mụn nang có kích thước lớn. Loại thuốc này sẽ đưa oxy vào các nang mụn khiến vi khuẩn Propionibacterium Acnes bị kìm hãm và tiêu diệt. Ngoài ra, thuốc còn giúp bong vảy da và bạt sừng.
• Kháng sinh đường uống: Khi bị bệnh mụn trứng cá với mức độ nặng và không đáp ứng thuốc bôi tại chỗ, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân dùng loại thuốc này. Một số loại thuốc kháng sinh đường uống thường được dùng nhiều như Clindamycin, Tetracycline, Minocycline.
• Thuốc nội tiết: Thuốc được chỉ định trong tình trạng mụn khởi phát do rối loạn nội tiết tố. Các loại viên uống nội tiết thường được bác sĩ chỉ định như Ethinyl Estradiol và Levonorgestrel.
• Viên uống chứa dẫn xuất Vitamin A: Đối với tình trạng bị mụn trứng cá nặng, bác sĩ sẽ chỉ định uống các viên uống chứa dẫn xuất vitamin A. Loại thuốc này có tác dụng điều hòa quá trình tăng trưởng của da, hạn chế sừng hóa và kiểm soát lượng bã nhờn bài tiết. Tuy nhiên, viên uống này có thể gây khô da, viêm môi, khô miệng...

Ngoài ra, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng một số sản phẩm hỗ trợ điều trị như kem dưỡng, sữa rửa mặt chứa các thành phần kháng khuẩn, ức chế vi khuẩn và giảm mụn hiệu quả.

Thuốc Đông y trị mụn trứng cá

Trong Đông y, mụn trứng cá được gọi là phấn thích. Nguyên nhân gây bệnh là do phong nhiệt nung nấu, kết tụ ở kinh phế sinh ra hoặc do ăn uống nhiều dầu mỡ sinh thấp nhiệt, tích tụ tại bì phu.

Hiện nay, Đông y có rất nhiều bài thuốc điều trị mụn trứng cá hiệu quả. Các bài thuốc này có tác dụng điều trị mụn triệt để, giảm hình thành sẹo sau điều trị.

• Bài thuốc 1: Các thành phần gồm nhân sâm, tang bạch bì, tỳ bà diệp mỗi loại 12g, hoàng liên, cam thảo mỗi loại 6g, hoàng bá 10g. Người bệnh sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang hoặc uống theo điều trị của bác sĩ.
• Bài thuốc 2: Các thành phần gồm nhân trần 30g, sinh địa, xa tiền tử mỗi loại 15g, chi tử, hoàng cầm, xích thược và hoàng bá mỗi loại 10g, bồ công anh 20g. Người bệnh sắc thuốc và dùng mỗi ngày một thang.
• Bài thuốc 3: Bài thuốc Nhất Nam Hoàn Nguyên Bì: Đây là bài thuốc điều trị mụn độc quyền đến từ Trung tâm Da liễu Đông y Việt Nam (Đơn vị trực thuộc Nhất Nam Y Viện). Một số thành phần chính trong bài thuốc như bồ công anh, hoàng liên, khổ sâm, nha đam, nấm lim xanh, ké đầu ngựa… Thuốc được bào chế thành bài thuốc uống trong và bài thuốc bôi ngoài tùy thuộc vào loại da và độ tuổi. Công dụng chính của bài thuốc là tẩy da chết, thải độc, tiêu viêm, loại bỏ triệt để mụn trứng cá và làm sáng da. Người bệnh uống thuốc theo hướng dẫn từ bác sĩ.

Mẹo dân gian chữa bệnh

Khi bị mụn trứng cá ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể điều trị theo một số liệu pháp thiên nhiên. Cụ thể như:

• Chanh: Đây là một nguyên liệu chăm sóc da tự nhiên với công dụng làm khô các vết mụn và sát khuẩn. Trước hết, bạn cần làm sạch da với nước ấm và lau khô. Dùng tấm bông thấm nước cốt chanh và thoa lên da bị mụn, giữ nguyên khoảng 15 - 30 phút. Bạn rửa sạch da mặt với nước và lau khô.
• Tỏi: Tỏi cũng là một dược liệu trị mụn hiệu quả ngay tại nhà. Tỏi có chứa thành phần có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa khá mạnh. Bạn rửa mặt sạch với nước, ép tỏi lấy nước và pha loãng. Sau đó dùng tăm bôi thấm nước tỏi rồi thoa lên da mặt. Bạn không nên thoa quá dày vì dễ gây kích ứng cho da. Giữ nguyên da mặt trong 15 - 30 phút rồi rửa mặt sạch với nước.
• Bột nghệ: Nghệ là nguyên liệu dùng để làm đẹp khá hiệu quả hiện nay. Nó có tác dụng tiêu diệt mụn trứng cá, hạn chế để lại sẹo trên da. Bạn chuẩn bị nguyên liệu gồm bột nghệ, bột hạnh nhân, bột yến mạch và trộn với tỷ lệ 1:1:1, cho thêm một ít nước sạch để hỗn hợp sệt lại. Bạn cần làm sạch da rồi thoa hỗn hợp này lên mặt và để trong 30 phút. Sau đó bạn rửa mặt với nước sạch và lau khô.

Một số phương pháp khác

Bên cạnh những cách điều trị kể trên, người bệnh có thể điều trị mụn trứng cá bằng những phương pháp khác như:

• Liệu pháp ánh sáng: Liệu pháp ánh sáng còn gọi là quang trị liệu là phương pháp dùng ánh sáng để điều trị các bệnh lý da liễu như viêm da cơ địa, viêm da tiết bã nhờn, mụn trứng cá. Khi điều trị mụn, bác sĩ sẽ sử dụng ánh sáng màu xanh lam - đỏ hoặc ánh sáng xanh lam đơn thuần. Ánh sáng xanh có tác dụng biến đổi porphyrin của vi khuẩn Propionibacterium Acnes. Ánh sáng đỏ giúp kích thích lưu thông máu và tăng sinh sợi mô liên kết, nhằm hạn chế sẹo rỗ sau điều trị.
• Lấy nhân mụn: Nhân mụn bắt buộc phải được loại bỏ hoàn toàn mà không thể tự tiêu. Bạn cần đến bệnh viện để nhân viên y tế loại bỏ nhân mụn đúng cách, đúng quy trình. Tuyệt đối không được tự nặn mụn ngay tại nhà vì dễ nhiễm trùng.
• Lăn kim: Phương pháp này có công dụng loại bỏ các tế bào sừng ở cổ nang lông, hạn chế bã nhờn và bụi bẩn. Tuy nhiên, lăn kim không thích hợp áp dụng với mụn trứng cá nặng có ổ viêm và nang mủ lớn.

Ngoài các phương pháp điều trị mụn như trên, người bệnh cần lưu ý xây dựng lối sống khoa học cũng như chế độ ăn uống phù hợp để ngăn ngừa mụn và nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh.

• Bạn cần vệ sinh mặt 2 lần vào sáng và tối hàng ngày với các sữa rửa mặt phù hợp với da, không chứa hóa chất. Khi rửa mặt, bạn nên massage nhẹ nhàng và chú ý làm sạch chất nhờn ở vùng da mũi, trán, cằm.
• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vì dễ gây kích ứng cho da.
• Bạn nên sử dụng kem dưỡng da để cấp ẩm và phục hồi hàng rào bảo vệ cho da.
• Hạn chế trang điểm và nên giữ da thông thoáng trong quá trình điều trị bệnh.

• Không tự ý nặn mụn, chích mụn ở nhà và dùng tai chạm hay chà xát lên da bị mụn.
• Thận trọng trong quá trình lựa chọn các sản phẩm trang điểm và chăm sóc da.
• Hạn chế dùng các loại thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng, nước uống có chất kích thích.
• Bổ sung nhiều thực phẩm tốt cho da như rau xanh, nha đam, sữa chua, các loại trái cây.
• Không tự ý sử dụng thuốc điều trị khi chưa hỏi ý kiến từ chuyên gia.
• Hạn chế căng thẳng, mệt mỏi, thức khuya hoặc ngủ không đủ giấc. Vì các tình trạng này có thể khiến da nổi mụn, tiết nhiều dầu, thiếu mịn màng.

Lựa chọn địa chỉ thăm khám bệnh uy tín là bước rất quan trọng giúp bạn điều trị triệt để mụn trứng cá và hạn chế tái phát. Chính vì thế, người bệnh cần cân nhắc chọn các nơi khám bệnh chuyên sâu, chất lượng. Dưới đây là một số gợi ý mà bạn nên lưu lại:

• Bệnh viện Da liễu Trung ương: Bệnh viện là địa chỉ hàng đầu về thăm khám các vấn đề liên quan đến da liễu, trong đó có mụn trứng cá. Bệnh viện áp dụng nhiều công nghệ hiện đại để chữa bệnh cũng như hướng dẫn người bệnh cách chăm sóc da ngay tại nhà. Sau liệu trình, các nốt mụn sẽ được loại bỏ triệt để và lấy lại làn da mịn màng cho bạn. Địa chỉ bệnh viện ở 15A Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội.
• Nhất Nam Y Viện: Nơi đây quy tụ đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa đầu ngành y học cổ truyền. Đơn vị còn sở hữu một bài thuốc điều trị mụn trứng cá chuyên sâu, triệt để. Đây chắc chắn là địa chỉ thăm khám mụn hiệu quả mà người bệnh nên lựa chọn. Địa chỉ tại biệt thự 16, Ngõ 168 Nguyễn Khánh Toàn, Cầu Giấy, Hà Nội.
• Bệnh viện Da liễu Đà Nẵng: Nếu sinh sống ở khu vực miền Trung, người bệnh có thể đến khám và điều trị mụn tại bệnh viện Da liễu Đà Nẵng. Bệnh viện đã có nhiều năm kinh nghiệm điều trị các bệnh lý mụn từ nhẹ đến ác tính. Nơi đây được trang bị đầy đủ các cơ sở vật chất hiện đại để khám và điều trị chuyên sâu. Địa chỉ bệnh viện ở 92 Dũng sĩ Thanh Khê, Thanh Khê Tây, Đà Nẵng.
• Bệnh viện Da liễu TPHCM: Bệnh viện Da liễu là một trong những bệnh viện đầu ngành về chăm sóc sức khỏe ngoài da. Bệnh viện là nơi làm việc của nhiều bác sĩ giỏi với nhiều năm kinh nghiệm. Nơi đây được trang bị đầy đủ hệ thống, máy móc phục vụ thăm khám và điều trị mụn. Địa chỉ ở số 2 Nguyễn Thông, Phường 6, Quận 3, TPHCM.

Mụn trứng cá như thế nào, nguyên nhân và triệu chứng ra sao đã được giải đáp chi tiết trong bài viết trên. Có thể thấy, căn bệnh này ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ và ngoại hình của người bệnh. Chính vì thế, bạn nên chủ động thăm khám, điều trị cũng như chăm sóc da tại nhà đúng cách để ngăn ngừa bệnh triệt để.