Cấu tạo và Chức năng của thận là gì? Cách giúp thận luôn khỏe

Thận là bộ phận đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể. Chức năng của thận là gì? Một trong những chức năng quan trọng nhất của thận là lọc máu và đào thải chất độc ra ngoài. Vậy những chức năng khác của thận là gì? Đặc điểm cấu tạo của thận như thế nào? 

Cấu tạo của thận

Thận là cơ quan chính trong hệ tiết niệu, đặt tại vị trí sâu bên trong bụng và ở cả hai bên cột sống, gần khu vực cơ thắt lưng chính. Thận nằm ngang từ đốt ngực cuối cùng đến đốt thắt lưng L3, nằm trong khung xương sườn. Thận bên phải nằm thấp hơn khoảng một đốt sống so với thận bên trái.

Thận có hình dáng giống hạt đậu, có màu nâu nhạt, kích thước mỗi quả thận khoảng 10-12.5 cm chiều dài, 5-6 cm chiều rộng, và 3-4 cm dày, với trọng lượng khoảng 170g. Mặt trước của thận nhẵn bóng, trong khi mặt sau có kết cấu sần sùi, bao gồm bờ lồi và bờ lõm. Giữa thận trái và thận phải có một khu vực lõm sâu được gọi là rốn thận.

Mỗi quả thận được tạo thành từ khoảng 1.2 triệu nephron, đơn vị chức năng cơ bản của thận. Chỉ cần 25% tổng số nephron hoạt động bình thường là có thể đảm bảo chức năng thận. Mỗi nephron có chiều dài từ 35-50mm, tổng chiều dài của toàn bộ nephron của cả hai thận có thể lên đến khoảng 70-100km. Nephron được phân thành hai loại chính là Nephron vỏ và Nephron cận tủy:

• Nephron vỏ: Chiếm 85% tổng số nephron, nằm ở vùng vỏ thận, có cầu thận ở vùng ngoại vi, và có quai Henle ngắn mạch vào bên ngoài tủy thận.

• Nephron cận tủy: Đóng vai trò quan trọng trong việc cô đặc nước tiểu thông qua hệ thống nhân nồng độ ngược dòng. Cầu thận nằm ở khu vực tiếp giáp với phần tủy thận, có quai Henle dài và mạch vào tủy thận.

Thận chia thành hai vùng chính là vùng vỏ và vùng tủy. Vùng vỏ nằm ở bên ngoài, có màu đỏ hoặc đỏ sẫm, dày khoảng 7-10mm. Vùng tủy và các bể thận chứa nhiều mô mỡ, mạch máu và dây thần kinh. Mỗi đơn vị chức năng của thận bao gồm cầu thận và các ống thận.

Cầu thận thuộc phần vỏ thận, có thể thấy qua kính lúp với các chấm đỏ li ti, có bán kính khoảng 0.2mm. Nang cầu thận (bọc Bowman) là một túi lõm bên trong với búi mạch kết nối với ống lượn gần. Búi mạch này bao gồm 20-40 mao mạch, bắt đầu từ tiểu động mạch đến cầu thận và ra khỏi bọc Bowman qua tiểu động mạch.

Ống thận bao gồm ống lượn xa, ống lượn gần và quai Henle, đóng vai trò trong quá trình tạo ra nước tiểu. Ống lượn gần nhận dịch lọc từ nang và chuyển đến quai Henle, sau đó đổ vào ống lượn xa của quai Henle và đổ vào ống góp. Ống góp không thuộc đơn vị thận mà chỉ chức năng nhận dịch từ một số nephron, rồi đổ vào bể thận.

Ống lượn gần là phần tiếp theo sau bọc Bowman ở phần vỏ thận, bao gồm 1 đoạn cong và 1 đoạn thẳng. Quai Henle nằm ngay sau ống lượn gần, gồm 1 nhánh xuống mảnh, đoạn đầu nhánh lên mảnh, và đoạn cuối dày. Ống lượn xa nằm ở vùng vỏ và tiếp tục sau quai Henle.

4 chức năng quan trọng của thận

Thận đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng cơ bản, đặc biệt là chức năng chính là lọc máu và loại bỏ cặn bã ra khỏi cơ thể thông qua đường tiểu. Ngoài ra, thận còn tham gia vào nhiều chức năng quan trọng khác như chức năng nội tiết và điều hòa thể tích máu.

Chức năng lọc máu và chất thải

Chức năng lọc máu và loại bỏ chất thải là nhiệm vụ quan trọng nhất của thận. Mỗi ngày, tất cả máu trong cơ thể sẽ trải qua quá trình lọc máu trong thận khoảng 20 – 25 lần. Thận sử dụng mao mạch li ti để lọc máu và loại bỏ chất thải, sau đó đưa chúng ra khỏi cơ thể thông qua niệu quản dưới dạng nước tiểu.

Chức năng nội tiết

Thận thực hiện chức năng nội tiết bằng cách bài tiết hormone renin, giúp điều hòa huyết áp, và sản xuất erythropoietin để kích thích tăng sản xuất hồng cầu trong tủy xương khi cơ thể trải qua tình trạng giảm oxy. Thêm vào đó, thận tham gia vào quá trình chuyển hóa vitamin D3 và glucose từ nguồn không phải hydrat carbon khi cơ thể đối mặt với nhiễm acid hô hấp mạn tính hoặc khi cơ thể thiếu nước và thức ăn lâu ngày.

Bài tiết nước tiểu

Nước tiểu được hình thành từ các đơn vị chức năng thận, bắt đầu từ quá trình lọc máu qua màng lọc ở vách mao mạch cầu thận. Khi động mạch thận đưa 1 lít máu vào thận, chỉ có khoảng 60% máu được đưa vào cầu thận mỗi phút. Quá trình này tạo ra nước tiểu, lượng nước tiểu này sẽ được hấp thụ lại để tạo thành nước tiểu chính thức, được tích trữ trong bàng quang và sau đó được thải ra ngoài cơ thể thông qua ống đái.

Điều hòa thể tích máu

Lưu ý để có thận khỏe mạnh

Thận giữ vai trò và ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự sống của con người. Thận khỏe sẽ giúp cơ thể bài tiết chất thải ra ngoài cơ thể và nếu thận yếu, các chất độc sẽ đọng lại bên trong cơ thể gây tắc nghẽn và làm tổn thương thận nghiêm trọng.

Chính vì vậy, làm thế nào để bảo vệ thận khỏe mạnh, chức năng của thận hoạt động tốt là vấn đề được rất nhiều người quan tâm và tìm hiểu.

Xây dựng lối sống lành mạnh

Hoạt động của thận ảnh hưởng rất nhiều từ lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng hằng ngày. Chính vì vậy, người bệnh cần điều chỉnh các thói quen sinh hoạt để tránh gây tổn thương đến thận. Một số điều mà bạn cần lưu ý về lối sống sinh hoạt bao gồm:

• Uống đủ lượng nước cần thiết mỗi ngày để hỗ trợ quá trình thanh lọc các chất thải ra ngoài cơ thể.
• Không nên làm việc quá sức dẫn đến tình trạng stress vì điều này sẽ càng làm tăng gánh nặng lên thận.
• Việc luyện tập thể dục sẽ giúp duy trì cơ thể cân đối, tăng sức dẻo dai và phòng ngừa tăng huyết áp.
• Không hút thuốc lá bởi đây là chất có thể làm tổn thương mạch máu hoặc làm giảm lượng máu trong thận.
• Không nên lạm dụng các loại thuốc kê đơn bởi có thể gây tổn thương đến thận.

Ăn uống khoa học

Thận giống như chiếc máy bơm hoạt động suốt ngày để thải độc ra khỏi cơ thể. Vì vậy, để giảm tải áp lực cho thận, bạn nên kiêng các thực phẩm giàu protein, kali, photphat, đồ ăn quá ngọt, nhiều dầu mỡ hoặc quá mặn.

Ngoài ra, các loại thức ăn nhanh, đồ uống có cồn và đồ ăn đóng hộp… chứa rất nhiều calo nhưng lại ít khoáng chất và vitamin, khiến cơ thể suy yếu, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh suy thận phát triển cũng cần hạn chế thu nạp vào cơ thể.

Thay vào đó, bạn nên lựa chọn các loại thực phẩm giàu khoáng chất, vitamin, magie, sắt… để tăng cường chức năng và hoạt động của thận. Cụ thể, những thực phẩm giúp khỏe thận bệnh nhân có thể tham khảo là:

• Trái cây: Bơ, đu đủ, bưởi, táo, dứa, lê, nho… Tránh ăn các loại trái cây như quả dứa, quả chuối, cam, quýt…
• Rau củ: cải bắp, cải xoăn, cải thảo, súp lơ, ớt chuông đỏ, măng tây…
• Nước uống: nước ép cà rốt, nước dừa,…

Có lối sống tình dục điều độ

Quan hệ tình dục trong tình trạng cơ thể mệt mỏi sẽ dễ ảnh hưởng đến tinh khí, hoạt động lưu thông máu. Ở nam giới, quan hệ tình dục bừa bãi sẽ gây suy yếu tinh lực, ảnh hưởng đến sức khỏe, chức năng của thận. Vậy nên bạn cần chú ý về tần suất quan hệ tình dục để tránh ảnh hưởng đến thận.

• Một số lưu ý khi quan hệ tình dục giúp bảo vệ thận khỏe mạnh như sau:
• Theo dõi sức khỏe, không quan hệ khi cơ thể mệt mỏi, stress và chán nản.
• Duy trì thói quen quan hệ lành mạnh, chỉ một vợ một chồng và không quan hệ bừa bãi.
• Dùng các biện pháp phòng tránh nếu bản thân chưa lập gia đình.
• Khám nam khoa định kỳ mỗi năm để đảm bảo sức khỏe cho bản thân.

Chế độ dinh dưỡng khoa học, lối sống lành mạnh kết hợp với việc luyện tập các bài tập thể dục thường xuyên sẽ giúp nâng cao sức khỏe, tăng cường chức năng của thận hiệu quả. Đồng thời, người bệnh nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để biết được thận vẫn hoạt động bình thường và phát hiện sớm nếu thận có vấn đề.