Viêm Cầu Thận Tiến Triển Nhanh Là Gì? Các Lưu Ý Cần Biết

Viêm cầu thận tiến triển nhanh hay còn gọi là viêm cầu thận ác tính, là một hội chứng vô cùng nguy hiểm và phức tạp với tiên lượng xấu. Để có cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về vấn đề này, bạn hãy cùng bài viết tìm hiểu các kiến thức cơ bản bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị, chế độ ăn uống, luyện tập cũng như cách phòng ngừa hội chứng viêm cầu thận tiến triển nhanh.

Viêm cầu thận tiến triển nhanh là gì?

Đúng như tên gọi của nó, viêm cầu thận tiến triển nhanh là tình trạng viêm – hoại tử – xơ hóa ở cầu thận xảy ra với tốc độ rất nhanh. Chức năng hoạt động của thận bị suy giảm nhanh chóng, có thể gây ra tình trạng viêm cầu thận cấp rồi chuyển sang thể mạn tính. Bệnh tình trở nặng theo từng ngày khiến bệnh nhân có thể tử vong trong vòng 6 tháng đến 2 năm.

Viêm cầu thận tiến triển nhanh là một hội chứng lâm sàng được quan sát thấy ở nhiều bệnh lý cầu thận khác nhau. Phần lớn các trường hợp thường kèm theo một căn bệnh tiềm ẩn nguy hiểm liên quan đến miễn dịch, đặc trưng bởi hình ảnh mô bệnh học với hoại tử và hình liềm ngoài búi mao mạch ở cầu thận nên còn được gọi là viêm cầu thận hình liềm.

Nguyên nhân nào dẫn đến viêm cầu thận tiến triển nhanh?

Viêm cầu thận tiến triển nhanh là hội chứng tự miễn. Phần lớn các biểu hiện gây ra là do những bất thường trong khâu miễn dịch chống lại chính cơ thể bạn. Tương ứng với ba nhóm nguyên nhân chủ yếu, hội chứng viêm cầu thận tiến triển nhanh bao gồm 3 loại chính:

Loại 1

Chiếm khoảng 20% tổng số trường hợp, bắt nguồn từ kháng thể kháng màng nền cầu thận (Xét nghiệm thấy có kháng thể kháng màng nền cầu thận trong huyết thanh).

Cơ chế: Phản ứng miễn dịch bất thường khiến các kháng thể chống lại một loại protein có tên gọi là GBM – collagen loại IV trên màng nền cầu thận. Ở hội chứng Goodpasture, ngoài màng cầu thận, các kháng thể còn chống lại màng phế nang, gây ra các tổn thương ở phổi.

Loại 2

Chiếm khoảng 25% tổng số trường hợp. Do phức hợp miễn dịch lắng đọng, gặp trong nhiều trường hợp:

• Viêm cầu thận cấp sau nhiễm khuẩn
• Viêm cầu thận lupus hệ thống
• Viêm cầu thận xuất phát từ viêm thành mạch dị ứng
• Bệnh thận IgA
• Viêm cầu thận vô căn/ nguyên phát

Loại 3

Chiếm khoảng 55% tổng số trường hợp. Do kháng thể kháng bào tương của bạch cầu đa nhân (Xét nghiệm máu ngoại vi thấy có kháng thể kháng bào tương của bạch cầu đa nhân). Cơ chế kháng có thể thông qua sự kích hoạt các bạch cầu đa nhân trung tính khiến tiểu cầu thận bị hủy hoại một cách không xác định, xảy ra độc lập hoặc liên quan đến các bệnh hệ thống.

Triệu chứng lâm sàng – Dấu hiệu nhận biết viêm cầu thận tiến triển nhanh

Cùng với ống thận, cầu thận là bộ phận quan trọng tham gia vào quá trình bài tiết nước tiểu. Đây là nơi thực hiện giai đoạn đầu tiên, loại bỏ các chất thải độc hại từ huyết tương thông qua lá tạng của bao Bowman. Tình trạng viêm – hoại tử phá hủy cấu trúc và làm suy yếu chức năng của màng lọc cầu thận với các triệu chứng lâm sàng đặc trưng như sau:

Protein niệu

Phát hiện thấy nước tiểu không được trong mà đục, có gợn, nhiều bọt và các bọt này lâu tan hơn bình thường.

Cơ thể mất đi một lượng lớn protein, đặc biệt là albumin, làm giảm áp lực keo của máu, gây nên tình trạng phù – dễ quan sát thấy ở mắt cá chân, bàn chân, bàn tay, đôi khi còn xuất hiện cả bọng mắt. Áp lực keo giảm cũng là nguy cơ khiến huyết áp tăng cao kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Hemoglobin niệu

Đái máu vi thể (số lượng nhỏ, không thể quan sát bằng mắt thường) hay đại thể (lượng lớn, nhìn rõ bằng mắt thường), một số trường hợp còn xuất hiện các trụ hồng cầu.

Mất máu dẫn đến tình trạng nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi do thiếu oxy đi nuôi dưỡng các tế bào. Đặc biệt đối với phổi, thiếu oxy cộng với tình trạng phù làm giảm thông khí gây khó thở, thở nông.

Suy thận

Đến một thời điểm nhất định, khi các tế bào bị hủy hoại xuất hiện tình trạng xơ hóa, làm mất khả năng lọc ở cầu thận. Lúc này thận suy yếu không thể loại bỏ được các sản phẩm độc hại từ quá trình chuyển hóa trong cơ thể nên gây ra hiện tượng buồn nôn, da trở nên khô và ngứa ngáy, hơi thở thì có mùi kim loại khó chịu nên bệnh nhân sẽ mất dần khẩu vị, đặc biệt là đối với thịt.

Thiểu niệu, vô niệu

Thường gặp trong các trường hợp nặng, đặc biệt là viêm cầu thận cấp. Bệnh nhân có tiên lượng xấu, nếu không được xử lý kịp thời sẽ dẫn đến nhiễm độc toàn thân, đe dọa tính mạng người bệnh.

Ngoài ra người bệnh còn cảm thấy đau lưng hay đau ở cạnh sườn. Đây là các điểm đau của thận, là cảnh báo cho những bất ổn xảy ra ở thận.

Điều trị viêm cầu thận tiến triển nhanh như thế nào?

Để có biện pháp điều trị thích hợp, người bệnh sẽ được tiến hành đánh giá chức năng thận bằng một trong hai hay thậm chí cả hai loại chuẩn đoán sau:

• Phân tích huyết thanh tìm ra các kháng thể.
• Sinh thiết thận, quan sát mô bệnh học.

Sau khi chẩn đoán xác định được viêm cầu thận tiến triển nhanh, việc điều trị được tiến hành theo hai hướng chính được trình bày dưới đây:

Uống thuốc Tây y trị bệnh hiệu quả

• • Các thuốc ức chế miễn dịch: tacrolimus; cyclosporin; sirolimus…
  • Corticoid: methylprednisolone, prednisolone, prednisone, …
  • Thuốc độc tế bào: rituximab, cyclophosphamide, azathioprine…
  • Thuốc kháng đông máu và kháng tiểu cầu: warfarin, sintrom,…

Nếu bện diễn tiến nặng, người bệnh có thể được chỉ định lọc máu, thay huyết tương (chạy thận) hoặc ghép thận. Lưu ý lựa chọn cơ sở y tế có chuyên khoa phù hợp để điều trị hiệu quả nhất.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được chỉ định một số nhóm thuốc ngăn ngừa biến chứng như sau:

• Nhiễm trùng: lựa chọn kháng sinh dựa trên kháng sinh đồ, khi cần thiết có thể giảm liều hoặc ngừng tạm thời corticoid, thuốc ức chế miễn dịch.
• Loét dạ dày:  các thuốc bao che dạ dày, thuốc chẹn bơm proton, kháng histamin H1,…
• Loãng xương: Calcitonin, Alendronate, Cholecalciferol,…
• Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu: lợi niệu nhóm thiazid, lợi niệu quai, lợi niệu nhóm bảo tồn Kali…
• Suy thận cấp: đảm bảo cân bằng nước – điện giải, bủ đủ albumin…

Chế độ ăn và luyện tập cho người bị viêm cầu thận tiến triển nhanh

Người bệnh cần được điều trị sớm để kịp thời ngăn chặn tổn thương lan ra diện rộng đến mức trầm trọng, không thể hồi phục. Bên cạnh tuân thủ phác đồ dùng thuốc, một số lưu ý về chế độ ăn bạn cần phải biết như sau:

• Ăn đủ protein để bù vào lượng đã bị mất, ưu tiên sử dụng các loại đậu, thịt, phomai, trứng, sữa tươi,…
• Hạn chế phù bằng cách giảm bớt lượng muối ăn và nước uống. Người bệnh nên ăn nhạt và uống nước vừa phải, tránh vượt quá khả năng lọc của cầu thận. Đồng thời, sử dụng các loại trà thảo dược có tác dụng lợi niệu như: Trà xanh, cỏ xước, trà hoa cúc,…
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu sắt và acid folic, thúc đẩy quá trình sản sinh hồng cầu, ví dụ như: thịt heo, thịt bò, rau cải xoong, cà tím, rau bina…
• Tránh các loại thức ăn cay nóng, các chất kích thích vì chúng sẽ làm trầm trọng thêm phản ứng viêm vốn đang trầm trọng.
• Một số loại rau quả rất tốt thường dùng để ngăn ngừa tình trạng tăng huyết áp như: lựu, củ cải đường, yến mạch, rau xanh…
• Tăng cường sử dụng các chất chống oxy hóa hiệu quả như: vitamin C, E, A, B, các hợp chất flavonoid,…
• Tránh các thực phẩm có khả năng gây dị ứng cao như: tôm, cua, nhộng,…
• Lưu ý cung cấp thêm Canxi và phospho ở những bệnh nhân đã xuất hiện biến chứng loãng xương.

Chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao, xây dựng lối sống lành mạnh góp phần quan trọng đối với các bệnh nhân đang được điều trị bằng các thuốc ức chế miễn dịch.

• Do sức đề kháng của cơ thể người bệnh chịu sự kiểm soát của thuốc, tránh không tham gia các hoạt động ngoài trời lạnh, mở cửa phòng cho thông thoáng để giảm sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn,… hạn chế các nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Tình trạng phù làm giảm thông khí phổi, đặc biệt là khi nằm ngủ. Người bệnh tuyệt đối không nằm sấp, kê cao gối. Nằm nghiêng ngủ cũng giảm thiểu hiện tượng khó thở rất tốt.

Phòng ngừa viêm cầu thận tiến triển nhanh

Như đã trình bày ở trên, hội chứng viêm cầu thận tiến triển nhanh hầu hết gây ra bởi hiện tượng tự miễn. Chính vì vậy, không có biện pháp phòng ngừa nào đảm bảo hoàn toàn khả năng ngăn chặn được bệnh lý xảy ra. Tuy nhiên, bằng các điều chỉnh lối sống phù hợp, bạn có thể phần nào ngăn chặn được viêm cầu thận tiến triển nhanh.

• Giấc ngủ: Các nghiên cứu cho thấy giấc ngủ có ảnh hưởng to lớn và vô cùng quan trọng lên cơ chế sửa sai của các gen. Thiếu ngủ làm gia tăng những bất thường của những đoạn ADN chịu trách nhiệm điều hòa miễn dịch, có thể làm cho các kháng thể nhắm vào chính các tế bào cơ thể bạn. Do đó, cần ngủ sâu, ngủ đủ giấc và ngủ đúng giờ.

• Tia phóng xạ, các chất hóa học độc hại: Gây ra đột biến gen, đồng thời chúng cũng có khả năng kích thích những đáp ứng miễn dịch quá mức, gây nên tình trạng tự miễn. Nên hạn chế tối đa sự tiếp xúc với các yếu tố này. Trong trường hợp bất khả kháng như ở những người có nghề nghiệp đặc thù nên tuân thủ nghiêm chỉnh quy trình bảo hộ lao động để đảm bảo an toàn sức khỏe.
• Nhiễm khuẩn: Viêm cầu thận tiến triển nhanh hậu nhiễm khuẩn cũng rất đáng lưu ý. Theo một cơ chế nào đó mà các nhà khoa học vẫn chưa giải đáp được, tình trạng nhiễm khuẩn nặng tại một cơ quan nào đó có thể kích thích gây bùng phát mạnh mẽ phản ứng miễn dịch không thể kiểm soát được. Vì vậy, tránh để bản thân nhiễm khuẩn là một trong những lưu ý rất cần thiết cho bạn.

Trên đây là các thông tin mà bạn cần phải biết về viêm cầu thận tiến triển nhanh. Nó không mang tính chất cấp tính, cũng không âm thầm mà tiến triển từ từ. Hội chứng này tiềm ẩn những hậu quả nghiêm trọng và đôi khi là không thể hồi phục. Người bệnh cần hết sức lưu ý để được thăm khám, điều trị đạt kết quả tốt cũng như biết cách phòng ngừa trong phạm vi khả năng của mình.