Công Dụng Của Hà Thủ Ô Và Cách Sử Dụng Hiệu Quả

Cây hà thủ ô đã từ lâu nổi tiếng trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng chữa bệnh và làm đẹp. Được biết đến như một loại thảo dược quý giá, hà thủ ô không chỉ giúp bổ thận, cải thiện sức khỏe gan mà còn hỗ trợ chăm sóc tóc và da hiệu quả. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ khám phá những lợi ích sức khỏe của hà thủ ô, cách sử dụng hiệu quả và các lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này để đạt được những kết quả tốt nhất.

Cây hà thủ ô là cây gì? Đặc điểm tự nhiên

Cây hà thủ ô (tên khoa học: Polygonum multiflorum) là một loại cây thân leo, sống lâu năm, thuộc họ Rau răm (Polygonaceae). Nó còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như dạ giao đằng, mằn năng ón, khua lình, má ỏn, dạ hợp,…

Tham khảo: Cây Sài Đất Là Gì? Cách Sử Dụng Chữa Bệnh Hiệu Quả

Đặc điểm tự nhiên:

• Thân: Thân cây hà thủ ô là dây leo, thường quấn và mọc xoắn vào nhau. Mặt ngoài thân cây dạ giao đằng có màu xanh tía, nhẵn, có vân.
• Rễ: Rễ cây phình to thành củ, có hình dạng không đều, thường phân nhánh. Vỏ ngoài củ có màu nâu đen, thịt củ bên trong có màu đỏ hoặc vàng, tùy thuộc vào loại hà thủ ô.
• Lá: Lá mọc so le, hình mũi mác hoặc hình trứng, đầu nhọn, gốc hình tim. Phiến lá nguyên, dài khoảng 5 – 10cm, rộng 3 – 6cm. Mặt trên lá màu xanh lục, mặt dưới màu nhạt hơn.
• Hoa: Hoa nhỏ, màu trắng hoặc hồng nhạt, mọc thành chùm ở kẽ lá hoặc đầu cành.
• Quả: Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu đen, chứa một hạt.

Phân bố: Dạ giao đằng thường mọc hoang dại ở các vùng núi cao, rừng núi, ven suối, bờ khe. Ở Việt Nam, cây mọc nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La,…

Bộ phận dùng làm thuốc: Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu của cây hà thủ ô đỏ là rễ củ.

Các loại hà thủ ô

Hiện nay, có hai loại hà thủ ô được sử dụng phổ biến trong Y học cổ truyền là:

Hà thủ ô đỏ

Hà Thủ ô đỏ có những đặc điểm sau đây:

• Tên khoa học: Polygonum multiflorum.
• Đặc điểm: Thân leo, màu xanh tía, rễ củ phình to, vỏ ngoài màu nâu đen, thịt củ bên trong màu đỏ sẫm. Lá hình mũi mác hoặc hình trứng, màu xanh lục. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc hồng nhạt và quả mọng, hình cầu, khi chín có màu đen.
• Tính vị: Vị đắng chát, hơi ngọt và tính ấm.
• Quy kinh: Vào kinh can, thận.
• Công dụng: Bổ huyết, bổ can thận, ích tinh, nhuận tràng, thông tiện, giải độc, tiêu viêm, làm đen râu tóc, tăng cường sinh lý, hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể, thiếu máu, tóc bạc sớm, táo bón, đau lưng mỏi gối, di tinh, liệt dương, kinh nguyệt không đều,…

Xem thêm: Hoa Hòe (Sophora Japonica) Và Tác Dụng Giảm Cholesterol

Hà thủ ô trắng

Đặc điểm của hà thủ ô trắng như sau:

• Tên khoa học: Streptocaulon juventas.
• Đặc điểm: Thân leo, màu xanh lục. Rễ củ phình to, vỏ ngoài màu xám trắng, thịt củ bên trong màu trắng ngà. Lá hình trứng, màu xanh lục và hoa nhỏ, màu vàng nhạt. Quả hà thủ ô trắng khá mọng, hình cầu, khi chín có màu đỏ.
• Tính vị: Vị đắng, chát, hơi ngọt và tính bình.
• Quy kinh: Vào kinh phế và đại tràng.
• Công dụng: Giải độc, tiêu viêm, nhuận tràng, thông tiện, lợi sữa, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, lở ngứa, táo bón, tắc tia sữa,…

Tác dụng của cây hà thủ ô

Hà thủ ô có tác dụng gì? Dạ giao đằng, đặc biệt là hà thủ ô đỏ với nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người. Dưới đây là một số tác dụng chính của dạ giao đằng:

Bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lý

• Dạ giao đằng có tác dụng bổ thận âm, ích tinh huyết, giúp cải thiện chức năng thận, tăng cường sinh lực và cải thiện các vấn đề về sinh lý ở cả nam và nữ.
• Hỗ trợ điều trị các triệu chứng như đau lưng, mỏi gối, di tinh, liệt dương, kinh nguyệt không đều, tóc bạc sớm.

Bổ máu, hoạt huyết

• Dạ giao đằng chứa nhiều chất chống oxy hóa và các hoạt chất có lợi cho máu, giúp tăng cường sản xuất hồng cầu, cải thiện tuần hoàn máu.
• Hỗ trợ điều trị các trường hợp thiếu máu, da xanh xao, tóc khô xơ, dễ gãy rụng.

Tăng cường sức khỏe tóc

• Có chứa nhiều nhất với tác dụng làm đen tóc, ngăn ngừa tóc bạc sớm và kích thích mọc tóc.
• Các hoạt chất trong dạ giao đằng giúp nuôi dưỡng nang tóc, cải thiện tuần hoàn máu đến da đầu, giúp tóc chắc khỏe và bóng mượt.

Click xem thêm: Cây Đỗ Trọng Và Tác Dụng Bổ Can Thận, Mạnh Gân Cốt

Bảo vệ gan

• Dạ giao đằng giúp bảo vệ gan, tăng cường chức năng gan và hỗ trợ giải độc gan.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan như viêm gan hoặc gan nhiễm mỡ.

Tăng cường hệ miễn dịch, chống lão hoá 

• Tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, giúp chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Các chất chống oxy hóa trong dạ giao đằng giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa, giúp da dẻ hồng hào, tươi trẻ.

Hỗ trợ điều trị các bệnh lý khác

• Dạ giao đằng có tác dụng nhuận tràng, giúp cải thiện tình trạng táo bón.
• Giúp an thần, dễ ngủ và ngủ ngon hơn.
• Giảm cholesterol và mỡ máu, hỗ trợ phòng ngừa các bệnh tim mạch.
• Giảm đau nhức xương khớp.

Cách sử dụng hà thủ ô hiệu quả

Để sử dụng dạ giao đằng hiệu quả và an toàn, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

Chọn đúng loại dạ giao đằng:

• Hà thủ ô đỏ: Thường được sử dụng để bổ huyết, bổ thận, tăng cường sinh lý, làm đen tóc.
• Hà thủ ô trắng: Thường được sử dụng để giải độc, tiêu viêm, nhuận tràng.
• Tham khảo ý kiến thầy thuốc: Nếu không chắc chắn về loại dạ giao đằng phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình, hãy tham khảo ý kiến thầy thuốc hoặc chuyên gia y tế.

Sử dụng hà thủ ô chế biến sẵn:

• Hà thủ ô sống có độc: Dạ giao đằng sống chứa chất anthraquinone có thể gây hại cho gan và thận. Vì vậy, không nên tự ý sử dụng hà thủ ô tươi mà không qua chế biến.
• Chọn sản phẩm chế biến đúng cách: Dạ giao đằng chế biến sẵn thường đã được loại bỏ độc tố và an toàn hơn khi sử dụng. Bạn có thể tìm mua các sản phẩm như: Cao hà thủ ô, viên hà thủ ô, trà hà thủ ô, rượu hà thủ ô,…

Xem ngay: Đinh Hương Và Những Tác Dụng Y Học Nổi Bật Nhất

Liều lượng và cách dùng:

Tuân thủ liều lượng khuyến cáo trên bao bì sản phẩm hoặc theo chỉ định của thầy thuốc. Liều lượng thông thường cho người lớn là:

• Cao hà thủ ô: 10 – 20g/ngày, chia làm 2 – 3 lần uống.
• Viên hà thủ ô: 4 – 6 viên/ngày, chia làm 2 – 3 lần uống.
• Trà hà thủ ô: 1 – 2 gói/ngày, hãm với nước sôi như trà bình thường.
• Rượu hà thủ ô: 10 – 20ml/ngày.

Cách dùng:

• Uống sau bữa ăn.
• Có thể kết hợp với các vị thuốc khác theo chỉ định của thầy thuốc để tăng cường hiệu quả.

Thời gian sử dụng:

• Để cải thiện sức khỏe tổng thể và phòng ngừa bệnh tật: Sử dụng liên tục trong 3 – 6 tháng.
• Để điều trị bệnh lý cụ thể: Thời gian sử dụng có thể kéo dài hơn, tùy theo chỉ định của thầy thuốc.

Các bài thuốc kinh nghiệm có chứa hà thủ ô

Cây dạ giao đằng được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian và Y học cổ truyền nhờ vào các công dụng chữa bệnh và làm đẹp của nó. Dưới đây là một số bài thuốc kinh nghiệm phổ biến có chứa dạ giao đằng:

Bài thuốc hỗ trợ chức năng gan và thận

Nguyên liệu:

• 10g hà thủ ô đỏ (hoặc hà thủ ô đã chế biến).
• 10g đẳng sâm.
• 10g hoài sơn.
• 5g cam thảo.
• 500ml nước.

Đọc thêm: Địa Liền – Dược Liệu Giảm Đau Nhức Xương Khớp Hiệu Quả

Cách làm:

• Rửa sạch các nguyên liệu, cho vào nồi và đun sôi với 500ml nước, sau đó hạ lửa, đun nhỏ lửa khoảng 30 – 40 phút.
• Lọc bỏ bã, chia nước thuốc dạ giao đằng thành 2 – 3 phần và uống trong ngày.
• Lợi ích: Hỗ trợ chức năng gan, thận, cải thiện sức khỏe toàn diện và giảm mệt mỏi.

Bài thuốc điều trị rụng tóc

Nguyên liệu:

• 20g hà thủ ô đỏ.
• 10g địa cốt bì.
• 5g ngải cứu.

Cách làm:

• Rửa sạch 3 nguyên liệu và sắc cùng với 1 lít nước.
• Đun sôi và hạ lửa, tiếp tục đun nhỏ lửa khoảng 1 giờ.
• Lọc bỏ bã và sử dụng nước thuốc để gội đầu hoặc xoa lên da đầu.
• Lợi ích: Giúp giảm rụng tóc, thúc đẩy sự phát triển của tóc và cải thiện tình trạng tóc khô xỉn.

Bài thuốc chữa đau lưng và xương khớp

Nguyên liệu:

• 15g hà thủ ô đỏ.
• 15g ngưu tất.
• 10g đỗ trọng.

Cách làm:

• Các nguyên liệu đã chuẩn bị mang rửa sạch rồi sắc cùng với 500ml nước.
• Đun sôi và hạ lửa, rồi tiếp tục đun nhỏ lửa khoảng 30 – 40 phút.
• Lọc bỏ bã, uống nước dạ giao đằng 2 lần mỗi ngày.
• Lợi ích: Giúp giảm đau lưng, cải thiện tình trạng xương khớp và tăng cường sức khỏe cơ xương.

Bài thuốc làm đẹp da

Nguyên lệu:

• 10g hà thủ ô đỏ.
• 10g cúc hoa.
• 10g nhân sâm.

Cách làm:

• Rửa sạch 3 nguyên liệu và đem sắc cùng với 500ml nước.
• Đun sôi và hạ lửa, tiếp tục đun nhỏ lửa khoảng 30 phút.
• Lọc bỏ bã và uống nước thuốc làm đẹp da này mỗi ngày.
• Lợi ích: Cải thiện độ ẩm của da, giảm nếp nhăn và làm sáng da.

Lưu ý khi dùng thuốc hà thủ ô

Dạ giao đằng là một loại thảo dược quý được sử dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng dạ giao đằng, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

Thận trọng khi dùng chung dạ giao đằng với một số loại thuốc:

• Thuốc chống đông máu: Dạ giao đằng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu khi dùng chung với các loại thuốc chống đông.
• Thuốc lợi tiểu: Sự kết hợp này có thể làm tăng nguy cơ hạ kali máu, gây ra các triệu chứng như tê bì, yếu cơ, thậm chí rối loạn nhịp tim.

Không dùng cho một số đối tượng:

• Phụ nữ mang thai, cho con bú bằng sữa mẹ.
• Bị tiêu chảy, đại tiện lỏng.
• Bị huyết áp thấp.
• Người mẫn cảm với hormone.

Chế biến đúng cách:

• Hà thủ ô sống: Có thể gây tiêu chảy và các vấn đề về tiêu hóa do chứa nhiều anthraglycosid. Nên chế biến kỹ trước khi sử dụng.
• Hà thủ ô chế: Đã được loại bỏ các chất gây hại, an toàn hơn khi sử dụng.

Kiêng kỵ một số thực phẩm:

• Ba thứ màu trắng (tam bạch): Hành, tỏi, củ cải trắng.
• Gia vị cay nóng: Ớt, tiêu.
• Đồ uống có cồn: Có thể làm giảm tác dụng của hà thủ ô.

Tham khảo ý kiến bác sĩ:

• Nên tham khảo bác sĩ trước khi dùng dạ giao đằng, nhất là khi đang mang thai, cho con bú hoặc có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.
• Trong quá trình sử dụng dạ giao đằng nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào hãy thông báo ngay cho bác sĩ.

Lưu ý quan trọng:

• Không tự ý sử dụng hà thủ ô để điều trị bệnh.
• Tuân thủ đúng liều lượng, thời gian sử dụng dạ giao đằng theo chỉ định của bác sĩ hoặc hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
• Mua dạ giao đằng từ các nguồn uy tín để đảm bảo chất lượng và an toàn.

Một số câu hỏi liên quan

Để hiểu thêm về dược liệu này, các bạn có thể tham khảo một số câu hỏi thắc mắc dưới đây. 

Củ hà thủ ô có tác dụng gì?

Củ hà thủ ô có nhiều tác dụng quý giá cho sức khỏe:

• Bổ thận, tăng cường sinh lý: Hỗ trợ điều trị các chứng thận hư, thận yếu, suy giảm chức năng thận. Cải thiện sinh lý ở nam giới, tăng cường ham muốn và khả năng tình dục. Đồng thời điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh ở phụ nữ.
• Bổ máu, đẹp da, đen tóc: Kích thích sản sinh hồng cầu, cải thiện tình trạng thiếu máu, da xanh xao. Giúp tóc đen mượt, giảm tóc bạc sớm, ngăn ngừa rụng tóc cũng như làm chậm quá trình lão hóa, giúp da dẻ hồng hào, tươi trẻ.

• Tăng cường sức khỏe tim mạch: Góp phần làm giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Ổn định huyết áp, giảm nguy cơ tai biến mạch máu não và tăng cường lưu thông máu, cải thiện sức khỏe tim mạch nói chung. Mặt khác, dạ giao đằng còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương cũng như tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa bệnh tật.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Nhuận tràng, trị táo bón và làm giảm tình trạng đầy bụng, khó tiêu.
• Tác dụng khác: An thần, giảm căng thẳng, mệt mỏi, cải thiện trí nhớ, tăng cường khả năng tập trung. Mặt khác, chúng còn hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, gan nhiễm mỡ.

Uống hà thủ ô có tốt không?

Uống hà thủ ô đúng cách và đúng liều lượng có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng tích cực khi sử dụng dạ giao đằng:

• Bổ thận, tăng cường sinh lý: Hỗ trợ chức năng thận, cải thiện các vấn đề liên quan đến thận yếu, suy giảm sinh lý ở cả nam và nữ.
• Bổ máu, đẹp da, đen tóc: Kích thích sản sinh hồng cầu, giúp cải thiện tình trạng thiếu máu, da xanh xao. Đồng thời, nó còn có tác dụng làm đen tóc, giảm tóc bạc sớm và ngăn ngừa rụng tóc, giúp duy trì mái tóc khỏe đẹp.
• Tăng cường sức khỏe tim mạch: Các hoạt chất trong dạ giao đằng có thể giúp giảm cholesterol xấu, làm ổn định huyết áp, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa, dạ giao đằng giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Nhuận tràng, giúp cải thiện tình trạng táo bón và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Các tác dụng khác: Ngoài ra, dạ giao đằng còn có thể giúp an thần, giảm căng thẳng, cải thiện trí nhớ, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường và gan nhiễm mỡ.

Tinh chất hà thủ ô có tốt không?

Tinh chất hà thủ ô, đặc biệt là tinh chất từ hà thủ ô đỏ, thường được coi là một sản phẩm bổ dưỡng với nhiều lợi ích tiềm năng cho sức khỏe.

Những lợi ích có thể kể đến của tinh chất hà thủ ô:

• Bổ thận, tăng cường sinh lý, cải thiện các vấn đề như thận yếu, suy giảm sinh lý.
• Cải thiện tình trạng thiếu máu, làm da dẻ hồng hào, tóc đen mượt và giảm rụng tóc.
• Tăng cường sức khỏe tim mạch, giảm cholesterol xấu và giúp cải thiện hệ miễn dịch, chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, tăng cường sức đề kháng.
• Cải thiện tiêu hóa, giảm căng thẳng, mệt mỏi.

Có nên uống hà thủ ô hàng ngày?

Việc có nên uống hà thủ ô hàng ngày hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của bạn.

Nên uống hàng ngày trong một số trường hợp:

• Điều trị rụng tóc, tóc bạc sớm: Dạ giao đằng thường được sử dụng để cải thiện tình trạng tóc. Trong trường hợp này, có thể uống hàng ngày với liều lượng 2 – 4g, nhưng không nên kéo dài quá 6 tháng đến 1 năm.
• Điều trị thiếu máu, mất ngủ, suy nhược cơ thể: Với những vấn đề này, có thể uống hàng ngày với liều lượng 4 – 6g, nhưng chỉ nên dùng trong khoảng 7 – 14 ngày.
• Tăng cường sinh lý: Dạ giao đằng cũng được cho là có tác dụng hỗ trợ sinh lý nam giới. Liều dùng tương tự như trên, nhưng thời gian sử dụng có thể kéo dài hơn, khoảng 15 – 20 ngày.

Không nên uống hàng ngày hoặc cần thận trọng:

• Người có vấn đề về tiêu hóa: Dạ giao đằng có thể gây kích ứng dạ dày và tiêu chảy, đặc biệt khi dùng sống hoặc với liều lượng cao.
• Người có bệnh gan: Một số nghiên cứu cho thấy dạ giao đằng có thể ảnh hưởng đến chức năng gan.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Tác dụng của dạ giao đằng đối với phụ nữ mang thai và cho con bú chưa được nghiên cứu đầy đủ, do đó cần thận trọng.
• Sử dụng lâu dài: Việc sử dụng dạ giao đằng liên tục trong thời gian dài có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn nên có thời gian nghỉ giữa các đợt sử dụng.

Hà thủ ô với những công dụng nổi bật trong việc bổ thận, hỗ trợ gan và làm đẹp, đã chứng minh giá trị của mình trong Y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích của cây dạ giao đằng, việc sử dụng cần được thực hiện đúng cách và theo dõi cẩn thận. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn sâu sắc về dạ giao đằng và giúp bạn hiểu rõ hơn về cách sử dụng hiệu quả. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào hoặc cần thêm thông tin, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.