Hạt Đình Lịch:Cách Sử Dụng Để Trị Mụn, Trị Ho, Long Đờm 

Hạt đình lịch từ lâu đã được biết đến như một loại dược liệu quý trong Y học cổ truyền nhờ những lợi ích sức khỏe nổi bật. Được sử dụng chủ yếu trong việc làm dịu hệ tiêu hóa, thanh nhiệt và hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề về da, hạt đình lịch ngày càng được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, việc hiểu rõ về công dụng, cách sử dụng và cách bảo quản loại thảo dược này là rất quan trọng để tận dụng tối đa những lợi ích mà nó mang lại. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá chi tiết về hạt đình lịch, từ công dụng đến cách sử dụng hiệu quả, để giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chính xác về loại thảo dược này.

Hạt đình lịch là gì?

Hạt đình lịch còn được gọi là hạt ngũ hoa, là hạt của cây thốp nốp hay cây tình lịch. Tên khoa học của nó là Hygrophila Salicifolia, thuộc họ Ô rô. Đây là một loại hạt nhỏ, có màu nâu, hình dẹt và dài khoảng 1,5mm. Đặc biệt, khi ngâm nước, hạt ngũ hoa nở ra rất nhiều, tạo thành một chất kết dính giống như gel.

Cây đình lịch có thể mọc hoang ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tuy nhiên, việc trồng trọt tập trung để lấy hạt ngũ hoa không phổ biến.

Đừng bỏ qua: Hạ Khô Thảo – Dược Liệu Hỗ Trợ Chữa Bệnh Gan An Toàn

Một số khu vực cây đình lịch mọc hoang nhiều có thể kể đến:

• Ấn Độ.
• Myanmar.
• Lào.
• Campuchia.
• Việt Nam.

Ở Việt Nam, cây đình lịch thường mọc hoang ở ruộng, đất trống, bờ mương, bãi hoang khắp nơi. Mùa quả chín thường rơi vào khoảng tháng 8 – 10. Tuy nhiên, do nhu cầu sử dụng hạt ngũ hoa ngày càng tăng, một số nơi đã bắt đầu trồng cây này để phục vụ cho việc sản xuất dược liệu.

Công dụng của hạt đình lịch

Hạt đình lịch có tốt không? Hạt đình lịch có nhiều công dụng đa dạng, cả trong Y học cổ truyền và một số ứng dụng hiện đại. Dưới đây là tổng hợp các công dụng chính của loại hạt này:

Trong Y học cổ truyền

• Chống viêm, giảm đau: Hạt ngũ hoa có tính mát, vị ngọt, hơi đắng, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, giảm đau. Nó thường được dùng để điều trị các chứng mụn nhọt, sưng tấy, viêm loét, mẩn ngứa, vết thương nhiễm trùng.
• Lợi tiểu, tiêu thũng: Hạt ngũ hoa có khả năng lợi tiểu, giúp giảm phù nề, hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến thận và đường tiết niệu.
• Hỗ trợ điều trị ho, hen suyễn: Hạt này còn được sử dụng trong các bài thuốc trị ho, long đờm, giảm khó thở, hỗ trợ điều trị hen suyễn và các bệnh lý đường hô hấp khác.
• Cầm máu: Trong một số trường hợp, hạt đình lịch được dùng để cầm máu, đặc biệt là chảy máu cam, chảy máu chân răng.

Ứng dụng hiện đại

• Chăm sóc da: Nhờ tính kháng khuẩn, chống viêm và khả năng hút dầu thừa, hạt ngũ hoa được sử dụng trong một số sản phẩm chăm sóc da để trị mụn, làm sạch da, dưỡng ẩm, chống lão hóa.
• Nghiên cứu y học: Một số nghiên cứu hiện đại cho thấy hạt ngũ hoa có tiềm năng trong việc hỗ trợ điều trị suy tim mạn, chống ung thư và chống oxy hóa. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định và ứng dụng rộng rãi các tác dụng này.

Hướng dẫn sử dụng hạt đình lịch

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách sử dụng hạt đình lịch, bao gồm cả sử dụng ngoài da và sử dụng trong uống:

Sử dụng ngoài da

Chuẩn bị hạt ngũ hoa

• Hạt đình lịch khô: Rửa sạch hạt đình lịch khô để loại bỏ bụi bẩn.
• Nước ấm: Đun nước sôi để nguội đến khoảng 40 – 50 độ C (ấm vừa phải, không quá nóng).

Tìm hiểu chung: Đương Quy Tác Dụng Gì? Cách Dùng Hiệu Quả, An Toàn

Làm mặt nạ trị mụn

• Ngâm khoảng 2 thìa hạt ngũ hoa vào nước ấm trong 5 – 10 phút cho hạt nở ra và tạo thành gel.
• Đắp lớp gel lên vùng da bị mụn (mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn bọc).
• Để khoảng 20 – 30 phút cho đến khi gel khô lại.
• Rửa sạch mặt bằng nước ấm.
• Thực hiện 1 – 2 lần/tuần.

Trị các bệnh ngoài da

• Giã nát hạt đình lịch tươi hoặc khô, thêm một ít nước để tạo thành hỗn hợp sệt.
• Đắp hỗn hợp lên vùng da bị bệnh (ghẻ, lở ngứa, mề đay) và để khoảng 30 phút rồi rửa sạch.
• Thực hiện 2 – 3 lần/ngày.

Sử dụng để uống

Chuẩn bị:

• Hạt ngũ hoa khô: Sao vàng hạt ngũ hoa để tăng hiệu quả và giảm tính hàn.
• Nước: Đun sôi để nguội.

Cách thực hiện:

• Trị ho, long đờm: Sắc 10 – 15g hạt ngũ hoa sao vàng với 300ml nước đến khi còn khoảng 100ml và chia uống 2 – 3 lần trong ngày.
• Lợi tiểu, tiêu thũng: Sắc 15 – 20g hạt đình lịch sao vàng với 400ml nước đến khi còn khoảng 150ml và uống 2 – 3 lần trong ngày.

Đọc ngay: Công Dụng Của Hà Thủ Ô Và Cách Sử Dụng Hiệu Quả

Đối tượng không nên sử dụng hạt đình lịch

Mặc dù hạt ngũ hoa có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe và làm đẹp, nhưng có một số đối tượng cần thận trọng hoặc không nên sử dụng loại hạt này:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Đến nay chưa có đủ nghiên cứu về ảnh hưởng của hạt ngũ hoa đối với phụ nữ mang thai và cho con bú. Do đó, để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên tránh sử dụng hạt ngũ hoa trong giai đoạn này.
• Người có cơ địa dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với hạt ngũ hoa, biểu hiện qua các triệu chứng như mẩn ngứa, nổi mề đay, khó thở. Nếu bạn có tiền sử dị ứng với các loại thảo dược khác, nên thử nghiệm trên một vùng da nhỏ trước khi sử dụng rộng rãi.
• Người có vấn đề về tiêu hóa: Hạt ngũ hoa có tính hàn, có thể gây lạnh bụng, tiêu chảy hoặc các vấn đề tiêu hóa khác ở những người có hệ tiêu hóa yếu.
• Người đang sử dụng thuốc: Hạt đình lịch có thể tương tác với một số loại thuốc. Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng hạt ngũ hoa.
• Trẻ em dưới 12 tuổi: Trẻ em dưới 12 tuổi không nên sử dụng hạt ngũ hoa vì hệ tiêu hóa và miễn dịch của trẻ còn non yếu.

Ngoài ra, cần lưu ý:

• Không nên ăn hạt đình lịch: Hạt đình lịch có độc tính đối với niêm mạc dạ dày, không được ăn trực tiếp.
• Không nên đắp mặt nạ quá lâu: Khi sử dụng hạt đình lịch đắp mặt nạ, không nên để quá 30 phút để tránh gây kích ứng da.
• Sử dụng đúng liều lượng: Không tự ý tăng liều lượng sử dụng hạt ngũ hoa để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc lo ngại nào về việc sử dụng hạt ngũ hoa, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Cách bảo quản hạt đình lịch

Hạt đình lịch khá dễ bảo quản, tuy nhiên, cần thực hiện đúng cách để đảm bảo hạt không bị ẩm mốc, mất tác dụng và giữ được lâu dài. Dưới đây là các bước bảo quản hạt đình lịch hiệu quả:

Làm sạch

• Nếu bạn thu hoạch hạt ngũ hoa tươi, cần loại bỏ tạp chất, lá cây và các hạt lép. Sau đó, rửa sạch hạt bằng nước sạch nhiều lần để loại bỏ bụi bẩn.
• Nếu bạn mua hạt đình lịch khô, nên kiểm tra kỹ xem có lẫn tạp chất hay không. Trong trường hợp có tạp chất, hãy loại bỏ chúng.

Phơi hoặc sấy khô

• Phơi nắng: Trải đều hạt ngũ hoa trên một mặt phẳng sạch, khô ráo, thoáng gió và có ánh nắng mặt trời. Phơi trong vài ngày cho đến khi hạt thật khô, không còn độ ẩm.
• Sấy khô: Nếu không có điều kiện phơi nắng, bạn có thể sử dụng máy sấy hoặc lò nướng để sấy khô hạt ở nhiệt độ thấp (khoảng 40 – 50 độ C) cho đến khi hạt khô hoàn toàn.

Xem ngay: Cây Sài Đất Là Gì? Cách Sử Dụng Chữa Bệnh Hiệu Quả

Bảo quản

• Đựng trong hộp kín: Cho hạt ngũ hoa đã khô vào hộp hoặc túi kín, đảm bảo không khí không lọt vào.
• Nơi khô ráo, thoáng mát: Đặt hộp hoặc túi hạt ngũ hoa ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao.
• Tránh côn trùng: Kiểm tra định kỳ để đảm bảo không có côn trùng xâm nhập vào hộp hoặc túi hạt.

Lưu ý

• Không bảo quản trong tủ lạnh: Hạt ngũ hoa không nên bảo quản trong tủ lạnh vì môi trường ẩm ướt có thể làm hạt bị mốc.
• Kiểm tra định kỳ: Thường xuyên kiểm tra hạt ngũ hoa để phát hiện sớm các dấu hiệu ẩm mốc hoặc hư hỏng. Nếu phát hiện hạt có dấu hiệu ẩm mốc, nên loại bỏ ngay để tránh ảnh hưởng đến các hạt khác.
• Thời gian bảo quản: Hạt ngũ hoa khô có thể bảo quản được trong khoảng 1 – 2 năm nếu được bảo quản đúng cách.

Các câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan khác về hạt ngũ hoa mà bạn cần nắm được. Chi tiết như sau: 

Hạt đình lịch có mấy loại?

Về cơ bản, hạt ngũ hoa chỉ có một loại duy nhất, là hạt của cây thốp nốp hay cây tình lịch. Tuy nhiên, trên thị trường, người ta thường phân loại hạt ngũ hoa dựa trên kích thước hạt:

• Hạt to: Đây là loại hạt có kích thước lớn hơn, thường được ưa chuộng hơn vì cho nhiều chất gel hơn khi ngâm nước.
• Hạt nhỏ: Loại hạt này có kích thước nhỏ hơn, giá thành thường rẻ hơn hạt to.

Ngoài ra, cũng có thể có sự khác biệt về màu sắc hạt giữa các vùng miền hoặc do quá trình sơ chế, bảo quản khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, chúng đều là hạt của cùng một loại cây và có công dụng tương tự.

Tham khảo: Hoa Hòe (Sophora Japonica) Và Tác Dụng Giảm Cholesterol

Hạt đình lịch mua ở đâu? 

Bạn có thể mua hạt ngũ hoa ở các địa điểm sau:

• Các cửa hàng thuốc Đông y: Đây là nơi đáng tin cậy nhất để mua hạt ngũ hoa, vì họ thường có nguồn cung cấp rõ ràng và đảm bảo chất lượng.
• Các trang thương mại điện tử: Các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, Tiki cũng có nhiều gian hàng bán hạt ngũ hoa. Tuy nhiên, bạn cần lựa chọn những shop uy tín, có đánh giá tốt từ người mua để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
• Các nhóm, hội chuyên về thảo dược trên mạng xã hội: Trên Facebook hoặc các diễn đàn, có nhiều nhóm, hội chuyên về thảo dược, nơi bạn có thể tìm mua hạt ngũ hoatừ những người trồng hoặc bán trực tiếp.
• Thu hái tự nhiên: Nếu bạn sống ở khu vực có cây đình lịch mọc hoang, bạn có thể tự thu hái hạt. Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ thu hái khi hạt đã chín và đảm bảo vệ sinh sạch sẽ trước khi sử dụng.

Hạt đình lịch giá bao nhiêu?

Thông thường, giá của 1kg hạt đình lịch dao động từ 90.000 đồng đến 150.000 đồng. Tuy nhiên, đây chỉ là mức giá tham khảo, giá thực tế có thể cao hơn hoặc thấp hơn tùy thuộc vào các yếu tố đã nêu ở trên.

Hạt đình lịch ăn được không?

Mặc dù hạt ngũ hoa có nhiều công dụng trong việc làm đẹp và điều trị một số bệnh lý, nhưng hạt này lại chứa 25% dầu béo và một chất alkaloid đắng. Chính vì thế, hạt ngũ hoa có độc tính đối với niêm mạc dạ dày. Lý do là bởi:

• Độc tính: Chất alkaloid có trong hạt có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa, thậm chí ngộ độc nếu ăn phải.
• Không có giá trị dinh dưỡng: Hạt đình lịch chủ yếu được sử dụng để làm thuốc chứ không phải là thực phẩm.

Có nên đắp hạt đình lịch mỗi ngày không? 

Tuy hạt đình lịch có nhiều công dụng tốt cho da, đặc biệt là trong việc trị mụn và làm sạch da, nhưng việc sử dụng quá thường xuyên có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn.

Tại sao không nên đắp hạt đình lịch mỗi ngày?

• Kích ứng da: Hạt ngũ hoa có tính tẩy mạnh, nếu sử dụng quá thường xuyên có thể làm da bị khô, bong tróc, thậm chí gây kích ứng và viêm da.
• Mất cân bằng độ ẩm: Việc sử dụng hạt ngũ hoa thường xuyên có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên của da, khiến da trở nên khô và dễ bị tổn thương.
• Không hiệu quả: Việc sử dụng quá nhiều không đồng nghĩa với việc hiệu quả sẽ tăng lên. Thậm chí, nó còn có thể làm giảm hiệu quả của việc điều trị mụn.

Vậy nên đắp hạt đình lịch đắp mấy lần??

• Tần suất: Nên đắp mặt nạ hạt ngũ hoa từ 2 – 3 lần/tuần.
• Kết hợp với các thành phần khác: Để tăng cường hiệu quả và giảm thiểu tác dụng phụ, bạn có thể kết hợp hạt ngũ hoa với các thành phần tự nhiên khác như mật ong, sữa chua, nha đam,…
• Ngừng sử dụng khi có dấu hiệu bất thường: Nếu da xuất hiện các triệu chứng như đỏ, ngứa, nổi mụn, hãy ngưng sử dụng ngay và tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu.

Hạt đình lịch không chỉ là một phần quan trọng của Y học cổ truyền mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ sức khỏe và điều trị nhiều vấn đề thường gặp. Bằng cách nắm rõ công dụng, phương pháp sử dụng và cách bảo quản, bạn có thể tối ưu hóa những lợi ích mà hạt ngũ hoa mang lại. Dù là để thanh nhiệt, nhuận tràng hay điều trị các vấn đề về da, việc sử dụng hạt ngũ hoa đúng cách sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe tốt hơn. Hãy luôn nhớ kiểm tra nguồn gốc và chất lượng của hạt ngũ hoa để đảm bảo an toàn, hiệu quả trong mỗi lần sử dụng.