Tiền Mãn Kinh

Tiền mãn kinh là giai đoạn phát triển tự nhiên mà bất cứ người phụ nữ nào cũng phải trải qua. Khi bước tới độ tuổi này, cơ thể chị em sẽ có nhiều thay đổi, làm ảnh hưởng tới cả sức khỏe lẫn tâm - sinh lý và ngoại hình,... Muốn biết đâu là nguyên nhân và biện pháp khắc phục hiệu quả các triệu chứng, mọi người có thể tham khảo thêm trong bài viết dưới đây. 

Tiền mãn kinh là thuật ngữ chỉ thời kỳ chuyển tiếp trước khi mãn kinh cho thấy cơ thể không còn khả năng sinh sản. Độ tuổi mãn kinh ở phụ nữ thường bắt đầu từ năm 45 - 58 tuổi. Trường hợp đến sớm hơn sẽ được coi là tiền mãn kinh sớm. Thông thường giai đoạn này thường kéo dài từ 2 - 5 năm, tuy nhiên có những trường hợp có thể kéo dài từ 7 - 10 năm. 

Một vài nghiên cứu được tiến hành cho thấy có tới 97% phụ nữ đến năm 58 tuổi đều đã mãn kinh. Điểm chung ở những người phụ nữ trong giai đoạn này chính là sự sụt giảm hàm lượng nội tiết tố estrogen. Tuổi càng cao, hàm lượng estrogen mà cơ thể có thể tự sản xuất càng ít. Vậy nên khi nồng độ estrogen thay đổi, chu kỳ kinh nguyệt của chị em cũng bị rối loạn và sau đó biến mất hoàn toàn. 

Trường hợp trong 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt, phụ nữ sẽ chính thức bước sang giai đoạn mãn kinh. Đồng thời kéo theo vô số các vấn đề về bệnh lý như tim mạch, bệnh đãng trí hay loãng xương,... 

Nội tiết tố suy giảm theo tuổi tác làm giảm sản xuất estrogen chính là nguyên nhân gây ra tình trạng tiền mãn kinh. Song song với đó, quá trình mãn kinh còn diễn ra nhanh hơn, sớm hơn so những yếu tố thúc đẩy như:

• Do yếu tố di truyền, chẳng hạn nếu trong gia đình có mẹ hoặc bà từng bị mãn kinh sớm thì bạn cũng có nguy cơ phải đối diện với vấn đề này. 
• Điều trị ung thư thông qua biện pháp hóa trị, xạ trị vùng chậu có thể gây ảnh hưởng tới thời gian tiền mãn kinh. 
• Mãn kinh sẽ tới sớm hơn nếu chị em có thói quen hút thuốc hoặc sử dụng các chất kích thích có hại cho sức khỏe. 
• Phụ nữ bị mắc bệnh rối loạn miễn dịch, rối loạn chuyển hóa, suy buồng trứng hoặc các bệnh liên quan tới buồng trứng,... 
• Trường hợp từng làm phẫu thuật cắt bỏ tử cung, buồng trứng cũng làm giảm sản xuất estrogen trong cơ thể. 

Các triệu chứng tiền mãn kinh ở phụ nữ thường không giống nhau. Phần lớn khi bước đến độ tuổi này, nhiều người sẽ bị khó chịu do sự sụt giảm nội tiết tố sinh dục nữ estrogen. Tuy nhiên, lại có những trường hợp trải qua giai đoạn này một cách khá thoải mái với những triệu chứng không quá điển hình. 

Tuy nhiên, theo ghi nhận chung, phụ nữ tiền mãn kinh thường được nhận biết thông qua những dấu hiệu sau:

• Khó ngủ, mất ngủ: Thời điểm này chị em dễ bị mất ngủ, khó ngủ, dễ tỉnh giấc giữa đêm nhưng không thể ngủ lại. Để cải thiện tình trạng rối loạn giấc ngủ, chị em nên xây dựng khung giờ ngủ - thức dậy cố định mỗi ngày. Ngoài ra hãy dọn dẹp, giữ phòng ngủ sạch sẽ, ngăn nắp và hạn chế tiếng ồn. 
• Bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm: Có khoảng ⅔ phụ nữ trong giai đoạn này gặp phải tình trạng bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm. Trong đó, bốc hỏa chính là cảm giác nóng đột ngột, đặc biệt là ở vùng mặt, ngực gây ra tình trạng đổ nhiều mồ hôi. Khi cơn bốc hỏa qua đi, chị em có thể thấy ớn lạnh. Còn đổ mồ hôi đêm có thể đánh thức bạn, nhiều trường hợp còn phải thay quần áo, ga trải giường. 

• Thay đổi tâm trạng: Theo nghiên cứu, có khoảng ¼ trường hợp bị trầm cảm, lo âu, thay đổi tâm trạng khi sắp mãn kinh. Việc thay đổi nồng độ estrogen có thể tác động đến não, hệ thần kinh, làm cản trở giấc ngủ, khiến cơ thể mệt mỏi, dễ cáu gắt. 
• Suy giảm chức năng tình dục: Do âm đạo tiết ít dịch nên việc quan hệ tình dục ở phụ nữ sau 40 sẽ có sự thay đổi đáng kể. Chị em lúc này sẽ cảm thấy đau khi quan hệ, ngại quan hệ, thậm chí nhiều người còn bị teo âm đạo, dễ nhiễm trùng tiết niệu. 
• Loãng xương, mất xương: Sự thiếu hụt hàm lượng estrogen trong cơ thể là một trong những lý do khiến phụ nữ có nguy cơ bị loãng xương hoặc mất xương. Do estrogen làm nhiệm vụ ngăn chặn chuyển hóa xương, giữ ổn định mức độ xương cũng như làm giảm số lượng - tuổi thọ của tế bào hủy xương. Vậy nên, nếu nồng độ estrogen suy giảm, mật độ xương - độ bền của xương cũng giảm, gây nên hiện tượng mất xương, loãng xương. 
• Khô âm đạo: Rất nhiều cảm thấy âm đạo của họ có sự thay đổi đáng kể về vẻ ngoài cũng như sự ẩm ướt. Ước tính có khoảng 17 - 45% phụ nữ bị đau khi quan hệ tình dục vì âm đạo quá khô, thiếu tính đàn hồi. Điều này khiến cho thành âm đạo mỏng, dễ rách và kém linh hoạt hơn, trong nhiều trường hợp chị em còn bị teo âm đạo, viêm nhiễm phụ khoa. 
• Kinh nguyệt không đều: Đây là triệu chứng dễ nhận thấy nhất ở phụ nữ trên 40 tuổi. Lúc này, chị em sẽ khó xác định được thời kỳ rụng trứng, khoảng thời gian giữa các chu kỳ ngắn hoặc dài hơn. Ngoài ra, lượng máu kinh có thể ra ít - nhiều hoặc mất kinh trong vài tháng. 
• Giảm khả năng sinh sản: Khi chu kỳ kinh nguyệt không đều, quá trình rụng trứng cũng trở nên bất thường. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn có kinh thì việc thụ tinh vẫn có thể diễn ra. Trường hợp bạn không muốn có thêm con thì tốt nhất nên dùng biện pháp tránh thai cho tới khi mãn kinh. 
• Thay đổi nồng độ cholesterol: Sự suy giảm hormone estrogen có thể gây ra những thay đổi bất lợi về nồng độ cholesterol trong máu. Bởi khi lượng cholesterol lipoprotein mật độ thấp gia tăng sẽ làm giảm lượng cholesterol có lợi và tăng nguy cơ mắc bệnh tim. 

Ngoài những triệu chứng nêu trên, chị em trước khi thực sự mãn kinh hoàn toàn sẽ có những biểu hiện như sau:

• Mắt, miệng, da khô, sạm nám.
• Tăng cân.
• Tiểu són, tiểu gấp.
• Tóc dễ gãy rụng, hói, móng giòn.
• Tim đập nhanh.
• Suy giảm trí nhớ, khó tập trung, hay quên, dễ xao nhãng. 
• Chóng mặt.
• Vị giác kim loại. 
• Có mùi cơ thể.

Việc biết trước các triệu chứng trên sẽ giúp chị em không quá lo lắng khi bước đến giai đoạn này. Chưa kể, những kiến thức đó còn giúp mọi người chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân, vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng. 

Ngoài quan tâm tới vấn đề “tiền mãn kinh có triệu chứng gì”, không ít người còn thắc mắc “tiền mãn kinh ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe chị em phụ nữ”. Bên cạnh những triệu chứng có thể nhìn thấy và cảm nhận, phụ nữ khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh sẽ phải đối mặt với nhiều bệnh lý do sự thay đổi hàm lượng estrogen trong cơ thể. Các vấn đề thường gặp ở phụ nữ tuổi mãn kinh có thể kể đến như:

Mất xương, loãng xương

Mật độ xương bị giảm có liên quan tới hàm lượng estrogen trong cơ thể. Tình trạng này xảy ra khi chu kỳ kinh nguyệt không đều ở giai đoạn tiền mãn kinh. Khi bước tới tuổi 40, mỗi năm mật độ xương ở phụ nữ có thể giảm 0,13% và tăng lên 2,5% khi mãn kinh thực sự. 

Cho những bạn chưa biết, estrogen là hàm lượng hormone có nhiệm vụ ngăn chặn chuyển hóa xương, giúp tạo xương ổn định. Ngoài ra còn làm giảm số lượng, tuổi thọ của tế bào hủy xương để xương luôn chắc khỏe. Vì thế, khi nồng độ estrogen giảm sẽ kéo theo mật độ xương giảm, gây ra hiện tượng mất xương hoặc loãng xương. 

Mắc chứng hay quên, dễ bị bệnh đãng trí

Hàm lượng estrogen trong cơ thể có liên quan mật thiết tới hệ thần kinh. Chúng chịu trách nhiệm điều phối chính cho hoạt động của não bộ, cơ thể. Cụ thể là điều hòa vận chuyển, chuyển hóa đường nhằm tạo ra năng lượng cũng như đáp ứng các hoạt động của não. Ngoài ra, estrogen còn đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ tế bào thần kinh khỏi bị oxy hóa. 

Vậy nên, nếu lượng estrogen bị giảm sẽ làm giảm đường chuyển hóa cho não, khiến chất độc ketone trong não tăng. Kéo theo đó là tình trạng suy giảm trí nhớ, đãng trí. Theo ghi nhận, có khoảng 40% người trên 80 tuổi bị mắc bệnh Alzheimer, tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh cao gấp 3 lần so với nam giới khi bước qua tuổi 70. 

Mặc dù bước đến tuổi mãn kinh phụ nữ mới bị Alzheimer. Tuy nhiên các biểu hiện suy giảm trí nhớ, hay quên, chỉ nhớ được một phần đã bắt đầu có dấu hiệu từ khi giai đoạn tiền mãn kinh. 

Tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch

Do sự suy giảm nồng độ hormone estrogen trong giai đoạn này khiến hàm lượng LDL cholesterol tăng. Đồng nghĩa với việc HDL cholesterol giảm, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch như mỡ máu cao, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch,... 

Thông thường để giảm bớt các triệu chứng của rối loạn tiền mãn kinh, các bác sĩ cần dựa vào nguyên nhân để tìm ra phương pháp điều trị. Một trong những biện pháp thường được áp dụng trong trường hợp này chính là:

Dùng estrogen thảo dược 

Ngoài việc sử dụng các viên uống, chị em còn có thể bổ sung estrogen thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Estrogen thảo dược chính là giải pháp an toàn dành cho phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh. 

Estrogen thảo dược hay nói chính xác là phytoestrogen, chúng có cấu trúc tương tự nhau trong cơ thể người. Vậy nên khi sử dụng các loại thảo dược này, phần nào đó có thể làm giảm các triệu chứng khó chịu mà chị em đang gặp phải. 

Những thực phẩm, thảo dược giàu phytoestrogen có thể kể đến như bắp ngô, giá đỗ, hạt dẻ, sữa bò, sâm tố nữ, đậu phộng, chiết xuất hạt cỏ cà ri, mầm đậu nành,...

Áp dụng liệu pháp thay thế hormone 

Thay thế hormone (HRT) là cách điều trị triệu chứng tiền mãn kinh khá hiệu quả. Phương pháp này được hoạt động bằng cách bổ sung estrogen tổng hợp vào cơ thể nhằm giảm các triệu chứng như lão hóa, khô âm đạo, rối loạn vận mạch,... Đồng thời còn giúp cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp, loãng xương, mất xương cũng như các vấn đề liên quan tới tim mạch. 

Dựa theo tình trạng cụ thể, các bác sĩ có thể cho bạn dùng viên uống bổ sung estrogen qua dạng gel, kem bôi, viên uống hoặc miếng dán. Song, việc áp dụng liệu pháp HRT chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ, không nên lạm dụng. Bởi nếu dùng sai cách có thể gây quá sản nội mạc tử cung, tăng nguy cơ bị bệnh ở vú, ung thư nội tử cung, tăng huyết áp, bệnh huyết khối,... Khiến tình trạng ra máu âm đạo, ung thư vú và các vấn đề khác trở nên nghiêm trọng hơn. 

Cải thiện triệu chứng khô âm đạo do tiền mãn kinh

Với những chị em bị khô âm đạo, có hiện tượng ngứa, đau do estrogen suy giảm thì có thể dùng thuốc đặt âm đạo hoặc dùng kem bôi, vòng âm đạo. Nhưng cần tiến hành sử dụng estrogen đặt âm đao thường xuyên vì triệu chứng tiền mãn kinh có thể tái phát khi ngừng điều trị. 

Ngoài ra, mọi người cũng có thể dùng các chất làm ẩm, chất bôi trơn để thay thế cho estrogen âm đạo. Tuy nhiên, việc dùng bất cứ loại thuốc hay kem bôi nào cũng cần có sự hướng dẫn, chỉ định từ bác sĩ, không tự ý mua - sử dụng hay lạm dụng chúng. 

Cải thiện tâm trạng

Khi chị em thấy tâm trạng của mình có sự thay đổi bất thường, hay bị lo lắng, cáu gắt một cách thái quá thì nên áp dụng biện pháp cải thiện như sau:

• Tập thể dục mỗi ngày, nhất là những bài tập hơi thở trong yoga, bài thiền, thái cực quyền,... 
• Dành thời gian nghỉ ngơi. 
• Dùng thuốc chống trầm cảm hoặc HRT theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. 
• Chị em có thể tham khảo áp dụng các liệu pháp hành vi nhận thức - CBT để cải thiện tâm lý bất ổn. 

Biện pháp giảm bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm

Bốc hỏa, đổ nhiều mồ hôi về đêm cũng là tình trạng thường thấy ở phụ nữ sau 40. Trường hợp có xuất hiện tình trạng này, chị em có thể tiến hành cải thiện thông qua các phương pháp sau đây:

• Mặc đồ thoáng mát, dễ chịu trước khi ngủ. 
• Cố gắng giữ tinh thần thư thái, tránh căng thẳng, stress, lo lắng quá mức. 
• Dọn dẹp phòng ngủ thường xuyên, đảm bảo phòng luôn sạch sẽ, thông thoáng. 
• Tập thể dục thường xuyên nếu bị béo phì, thừa cân. 
• Trường hợp những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi không thuyên giảm cả về tần suất, cường độ thì bạn nên thăm khám, kiểm tra.

Tiền mãn kinh là giai đoạn mà bất cứ người phụ nữ nào cũng trải qua, triệu chứng ở mỗi người có thể nặng, có thể nhẹ tùy theo cơ địa. Mặc dù không thể phòng tránh, tuy nhiên các bạn có thể trang bị cho bản thân những kiến thức hữu ích. Dưới đây là một vài lời khuyên  từ chuyên gia mà chi em cần nắm được:

• Chú ý vào chế độ ăn uống hàng ngày, nên tích cực bổ sung những thực phẩm giúp thúc đẩy hàm lượng estrogen trong cơ thể như thực phẩm giàu vitamin, omega 3, chất xơ, khoáng chất,.... Không dung nạp thực phẩm dầu mỡ, đồ cay nóng, thực phẩm bẩn hoặc những đồ uống thiếu lành mạnh.
• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao sức khỏe cũng như hạn chế những ảnh hưởng - tác động từ tuổi tác. 
• Cố gắng giữ tinh thần thoải mái, thư thái bằng cách suy nghĩ tích cực và dành thời gian nghỉ ngơi, làm những việc bản thân hứng thú. 
• Thăm khám sức khỏe định kỳ, tránh để các triệu chứng trở nặng mới đi khám hay điều trị. 
• Có thể tham khảo bổ sung các viên uống chức năng theo chỉ định từ bác sĩ.

Nhìn chung, tiền mãn kinh là chu trình tự nhiên trong sự phát triển sinh lý ở phái nữ. Tuy nhiên, thời điểm quá trình này diễn ra cũng là lúc cơ thể phải đối diện với nhiều vấn đề sức khỏe - sinh lý - thẩm mỹ khác nhau. Vậy nên ngoài việc chuẩn bị tinh thần, chị em cũng nên trang bị cho mình những kiến thức để giúp quá trình này diễn ra suôn sẻ, ít gây ra tác động xấu cho cơ thể.