Cà Gai Leo: Công Dụng, Cách Dùng Và Những Lưu Ý Cụ Thể

Cây cà gai leo là một dược liệu quý trong Y học cổ truyền Việt Nam. Được biết đến với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe, đặc biệt trong việc bảo vệ và hỗ trợ chức năng gan. Vì thế, cây cà gai leo đã trở thành một lựa chọn phổ biến trong điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, để sử dụng hiệu quả và an toàn, người dùng cần nắm rõ các đặc tính, công dụng và lưu ý khi sử dụng loại cây này.

Cây cà gai leo là gì?

Cây cà gai leo còn có nhiều tên gọi khác như cà lù, cà gai dây, cà quánh,… Đây là loài cây thân leo nhỡ thuộc họ cà, có tên khoa học là Solanum procumbens. Cây được tìm thấy nhiều ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam, thường mọc hoang ở ruộng, bờ rào, bụi rậm.

Xem thêm: Bạch hoa xà thiệt thảo là cây gì, cách nhận biết?

Đặc điểm của cây cà gai dây:

• Cây cà leo là loại cây thân thảo, sống nhiều năm, có thể leo hoặc bò. Thân cây có thể dài từ 1 – 2 mét, phân nhiều nhánh và có gai cong màu vàng.
• Lá cây mọc so le, có hình bầu dục, hình trứng, mép lá có răng cưa hoặc thùy không đều. Mặt trên lá màu xanh đậm, mặt dưới màu nhạt hơn và có lông tơ mịn.
• Hoa cây cà leo nhỏ, màu tím nhạt hoặc trắng, mọc thành chùm ở nách lá. Hoa có 5 cánh và nhị vàng ở giữa.
• Quả cây có hình cầu, khi chín màu đỏ mọng, bên trong chứa nhiều hạt nhỏ.
• Rễ cây cà lù phát triển mạnh, ăn sâu vào đất.

Thành phần hóa học của cây cà gai dây

Cây cà gai leo chứa nhiều hoạt chất có tác dụng dược lý quý, được chia thành các nhóm chính sau:

• Glycoalcaloid: Solasodin, Solamargine, Solasonine,… những hoạt chất có tác dụng chống virus, kháng khuẩn, chống viêm, hạ cholesterol, bảo vệ gan. Đồng thời hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan, ung thư gan, chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch. 
• Flavonoid: Bao gồm Luteolin, Apigenin, Rutin giúp chống oxy hóa, bảo vệ gan và tăng cường sức bền của mạch máu, phòng bệnh tim mạch. 
• Alkaloid: Có khả năng kháng khuẩn, giảm đau, chống nấm, chống oxy hóa với 2 hoạt chất chính là Solanine và Connicine. 
• Steroid: Beta-sitosterol và Stigmasterol giúp giảm cholesterol xấu, bảo vệ gan, kháng viêm hiệu quả.
• Acid amin: Hàm lượng Arginine, Glutamine giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ chuyển hóa amoniac.
• Vitamin và khoáng chất: Vitamin C, Vitamin B1, Vitamin B2, canxi, sắt,…

Tìm hiểu thêm: Hoa đu đủ đực chữa ung thư, trị ho, điều trị sỏi thận,…

Ngoài ra, cây cà gai leo còn chứa nhiều hợp chất khác có tác dụng dược lý chưa được nghiên cứu đầy đủ.

Tác dụng của cà gai leo

Cây cà gai leo được sử dụng trong Y học dân gian để điều trị nhiều bệnh lý, với những tác dụng chính sau:

• Bảo vệ và hỗ trợ chức năng gan: Cà gai dây được biết đến với tác dụng làm giảm men gan, hỗ trợ điều trị viêm gan B và giảm các triệu chứng xơ gan. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất trong cà gai leo có khả năng ức chế sự phát triển của virus viêm gan B. Bên cạnh đó, chúng còn giúp bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường và chế độ ăn uống, tăng cường chức năng gan, hỗ trợ quá trình giải độc gan.
• Chống viêm và giảm đau: Các hoạt chất trong cà gai leo có tác dụng chống viêm, giảm sưng đau. Thường được sử dụng để điều trị các bệnh viêm khớp, viêm phế quản hoặc đau dạ dày.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý khác: Loại dược liệu này được sử dụng trong các bài thuốc chữa ho, hen suyễn nhờ tác dụng làm giảm đờm và thông thoáng đường hô hấp. Chúng cũng có hiệu quả trong việc giải cảm, hạ sốt, giảm các triệu chứng của cảm cúm.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh cũng như góp phần nâng cao sức đề kháng, kháng khuẩn, chống lại sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Giúp giảm các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Chống oxy hóa: Chất chống oxy hóa trong cà gai dây giúp bảo vệ tế bào khỏi sự hủy hoại của các gốc tự do, ngăn ngừa dấu hiệu lão hóa và các bệnh mãn tính.

Đối tượng không nên dùng cây cà gai dây

Mặc dù cà gai leo có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, nhưng một số đối tượng sau đây không nên sử dụng vì có thể gây ra những tác hại không mong muốn:

• Phụ nữ mang thai: Cây cà gai dây chứa một số hoạt chất có thể gây co thắt tử cung, dẫn đến nguy cơ sảy thai hoặc sinh non.
• Trẻ em dưới 6 tuổi: Hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch của trẻ em dưới 6 tuổi còn non yếu, chưa hoàn thiện. Việc sử dụng cà gai leo có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa,…

Đọc ngay: Tìm hiểu về hoa tam thất – Công dụng, cách dùng và giá bán

• Người mắc bệnh thận: Loại cây này có tác dụng lợi tiểu, giúp thanh lọc cơ thể. Tuy nhiên, đối với người mắc bệnh thận, việc sử dụng cà gai leo có thể làm tăng gánh nặng cho thận, dẫn đến suy giảm chức năng thận.
• Đối tượng có bệnh lý nền: Cây cà gai dây có thể tương tác với một số loại thuốc tây, làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm. Do vậy, người có bệnh lý nền như huyết áp cao, tim mạch, tiểu đường,… cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cà lù.

Mặt khác, những người hợp có cơ địa dị ứng, hệ tiêu hóa nhạy cảm hoặc đang bị tiêu chảy, nôn mửa đều không nên dùng, nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. 

Cách sử dụng cây cà gai leo

Cây cà gai leo có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc khô. Dưới đây là hướng dẫn cách sử dụng cà gai dây cho từng dạng:

Sử dụng cà gai dây tươi

Loại cây này mọc hoang rất nhiều ở các tỉnh miền Bắc và Trung nên bạn có thể thu hái về để sử dụng. Tuy nhiên cần lấy ở những vùng đất an toàn, không bị phun thuốc hay bị sâu bệnh. 

Sơ chế: Cây cà gai leo mua hoặc hái về cần được rửa sạch bụi bẩn, loại bỏ tạp chất. Thái nhỏ cây cà gai dây, có thể phơi khô để bảo quản hoặc sử dụng ngay.

Cách sử dụng:

• Sắc nước uống: Cho cà gai dây đã thái nhỏ vào ấm nước, sắc lấy nước uống. Liều dùng thông thường: 20 – 30g cây tươi/ngày.
• Hãm trà: Lấy cà gai dây đã thái nhỏ cho vào bình trà, đổ nước sôi vào hãm trong 10 – 15 phút và có thể cho thêm mật ong hoặc đường phèn để dễ uống. Liều dùng cà lù thông thường là 10 – 15g cây tươi/ngày.

Sử dụng cà gai leo khô

Cây cà gai leo khô có thể mua sẵn ở các cửa hàng thuốc Đông y uy tín hoặc bạn có thể mua cây tươi về là tự phơi khô để dùng dần.

Sơ chế: Rửa sạch cà lù khô với nước ấm.

Xem ngay: Cam thảo trị bệnh gì? Có nên sử dụng hàng ngày hay không?

Cách sử dụng:  

• Sắc nước uống: Cho cà gai leo khô vào ấm nước, sắc lấy nước uống. Liều dùng cà lù thông thường 10 – 15g cây khô/ngày.
• Hãm trà: Cho cà gai dây khô vào bình trà, đổ nước sôi vào hãm trong 10 – 15 phút. Để gia tăng hương vị cũng như giúp người dùng thưởng thức ngon hơn, bạn có thể thêm chút mật ong nguyên chất. Liều dùng cà gai dây thông thường là từ 5 – 7g cây khô/ngày.

Lưu ý khi sử dụng cây cà gai leo

Khi sử dụng cây cà gai leo, để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tốt nhất, cần lưu ý một số điều sau:

• Nên mua cà gai dây ở những cửa hàng uy tín để đảm bảo chất lượng.
• Cần rửa sạch cà gai leo trước khi sử dụng, không nên sử dụng cà gai leo đã bị mốc, hỏng.
• Liều lượng sử dụng cà gai dây phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, sức khỏe, bệnh lý,… Liều dùng thông thường với cây cà gai dây tươi là 20 – 30g/ngày, cây cà gai dây khô là 10 – 15g/ngày. 
• Nên sử dụng cà gai dây đều đặn mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất. 
• Một số tác dụng phụ có thể gặp phải khi sử dụng cà gai dây bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa, dị ứng, đau bụng. 

Một số câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi thắc mắc khác liên quan đến cà gai dây mà bạn có thể tham khảo thêm. Chi tiết như sau:

Nước cây cà gai leo có tác dụng phụ không?

Theo các nghiên cứu khoa học hiện nay, nước cây cà gai leo ít khi gây ra tác dụng phụ nếu được sử dụng đúng cách và với liều lượng hợp lý. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp phải những tác dụng phụ nhẹ như:

Đọc thêm: Hoa atiso có tác dụng gì với sức khỏe người dùng?

• Vấn đề tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón,…
• Dị ứng: Ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ và phát ban,…
• Huyết áp: Hạ huyết áp (ở người bị huyết áp cao).
• Tương tác thuốc: Cây cà gai dây có thể tương tác với một số loại thuốc tây, làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm.

Uống nước cây cà gai leo có hại dạ dày không?

Uống nước cây cà gai leo không gây hại cho dạ dày nếu sử dụng đúng cách và với liều lượng hợp lý. Trên thực tế, cà gai dây còn có một số tác dụng có lợi cho hệ tiêu hóa, bao gồm:

• Hỗ trợ tiêu hóa: Cà gai dây có chứa các enzym giúp tiêu hóa thức ăn tốt hơn, giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng, ợ nóng.
• Làm lành vết loét dạ dày: Cà gai dây có tác dụng chống viêm, giúp làm lành vết loét dạ dày tá tràng.
• Giảm nguy cơ ung thư dạ dày: Do có tính chống oxy hóa cao nên cà gai dây có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác hại của các gốc tự do, giảm nguy cơ ung thư dạ dày.

Tuy nhiên, các bạn nên uống nước cà gai dây sau ăn 20 – 30 phút để giúp tránh kích ứng dạ dày khi đang đói. Trong trường hợp đang mắc bệnh dạ dày, tốt nhất nên tư vấn ý kiến bác sĩ nếu muốn sử dụng cây cà gai dây.

Uống cà gai leo có bị tụt huyết áp không?

Theo các nghiên cứu khoa học hiện nay, chưa có bằng chứng nào chứng minh cà gai dây có khả năng làm giảm huyết áp. Do vậy, người có huyết áp cao hay huyết áp thấp đều có thể sử dụng cà gai dây mà không gây tụt huyết áp.

Tuy nhiên, người có huyết áp thấp nên lưu ý một số điều sau khi sử dụng cà gai dây:

• Uống cà gai leo sau ăn để tránh hạ đường huyết do cà gai dây có thể làm tăng tiết insulin.
• Khi mới sử dụng cà gai dây, cần theo dõi huyết áp thường xuyên để đảm bảo an toàn.
• Nếu thấy huyết áp hạ sau khi sử dụng cà gai dây, hãy giảm liều lượng hoặc ngừng sử dụng.
• Với những đối tượng đang sử dụng thuốc hạ huyết áp hoặc có mắc các bệnh lý liên quan khác thì cần thận trọng khi dùng dược liệu này. 

Tóm lại, cà gai leo là một loại cây thuốc quý với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng cà gai leo một cách hợp lý và khoa học để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nếu bạn thuộc một trong những đối tượng không nên sử dụng cà gai leo, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.