Cây Nhọ Nồi Cùng Hiệu Quả Bổ Thận, Ích Âm, Lương Huyết

Cây nhọ nồi là một loại thảo dược quen thuộc trong Y học cổ truyền Việt Nam với nhiều công dụng quý giá. Được biết đến với khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh lý như rối loạn tiêu hóa, các vấn đề về da và giúp cầm máu hiệu quả, cây nhọ nồi đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều thế kỷ. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về cây nhọ nồi, bao gồm đặc điểm tự nhiên, thành phần hoạt chất, tác dụng của cây. Ngoài ra còn có cách sử dụng và các lưu ý quan trọng để tận dụng tối đa lợi ích từ cây thuốc này.

Cây nhọ nồi là cây gì?

Cây nhọ nồi còn được biết đến với các tên gọi khác như cỏ mực, hắc diện thần, mặc hán liên, hay hạn liên thảo. Đây là một loại cây thân thảo thuộc họ Cúc (Asteraceae), có tên khoa học là Eclipta prostrata L.

• Thân: Cây nhọ nồi là loại cây thân thảo, mọc bò hoặc đứng, cao khoảng 30 – 50cm. Thân cây có màu xanh lục hoặc tím đỏ, có lông cứng và phình to ở các đốt.
• Lá: Lá mọc đối, hình mác hoặc hình trứng, dài khoảng 2 – 8cm, rộng 1 – 3cm, mép có răng cưa nhỏ. Hai mặt lá đều có lông mịn.
• Hoa: Hoa đầu nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc đơn độc hoặc thành cụm ở kẽ lá hoặc đầu cành.
• Quả: Quả bế, hình trứng ngược, dài khoảng 2mm, có 3 cạnh và hơi dẹt.

Xem thêm: Cỏ Ngọt Và Những Công Dụng Bất Ngờ Với Sức Khỏe

Cây nhọ nồi thường mọc hoang ở những nơi ẩm ướt như ven sông, suối, bờ ruộng và các vùng đất bỏ hoang. Cây có sức sống mạnh mẽ, dễ trồng và ít kén đất. Nhọ nồi chứa nhiều hoạt chất có giá trị dược liệu, bao gồm:

• Coumarin: Chống viêm, chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng virus và chống đông máu.
• Flavonoid: Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào, chống viêm và tăng cường sức đề kháng.
• Tanin: Cầm máu, kháng khuẩn, chống viêm và chống tiêu chảy.
• Saponin: Cỏ mực có tác dụng kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm và tăng cường miễn dịch.
• Alcaloid: Thành phần này từ cỏ mực giúp giảm đau, hạ sốt và an thần.
• Tinh dầu: Tinh dầu từ cỏ mực thường được dùng để kháng khuẩn, chống viêm và giảm đau.
• Vitamin và khoáng chất: Nhờ hàm lượng vitamin và khoáng chất mà cỏ mực cũng có thể cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.

Với sự đa dạng về thành phần hoạt chất, cây cỏ mực được sử dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.

Cây nhọ nồi có tác dụng gì?

Cây nhọ nồi có nhiều tác dụng quý giá đối với sức khỏe con người, bao gồm:

Trong Y học cổ truyền

• Lương huyết, chỉ huyết: Làm mát máu, cầm máu, thường dùng trong các trường hợp chảy máu cam, rong kinh, thổ huyết.
• Thanh nhiệt, giải độc: Giúp thanh nhiệt cơ thể, giải độc gan, thường dùng trong các trường hợp sốt, mẩn ngứa, mụn nhọt, viêm gan.
• Bổ thận, ích âm: Bồi bổ thận âm, hỗ trợ điều trị các chứng thận hư, đau lưng, mỏi gối, tiểu đêm.

Theo nghiên cứu hiện đại

• Kháng khuẩn, kháng viêm: Các hoạt chất trong cây cỏ mực có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn, virus và nấm, giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng.
• Bảo vệ gan: Giúp tăng cường chức năng gan, bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương, hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan.
• Chống oxy hóa: Các chất chống oxy hóa trong cây nhọ nồi giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, góp phần làm chậm quá trình lão hóa.
• Tăng cường sức đề kháng: Cỏ nhọ nồi giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý khác: Cây nhọ nồi còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường, viêm đường hô hấp, viêm loét dạ dày tá tràng, rụng tóc,…

Xem ngay: Cỏ Mần Trầu Và Tác Dụng Hỗ Trợ Điều Hòa Kinh Nguyệt

Một số tác dụng cụ thể khác

• Giảm đau: Có tác dụng giảm đau nhẹ, thường dùng trong các trường hợp đau đầu, đau răng, đau bụng kinh.
• Cầm máu: Có tác dụng cầm máu hiệu quả, thường dùng để cầm máu vết thương ngoài da, chảy máu cam, rong kinh.
• Trị mụn nhọt: Giúp giảm viêm, kháng khuẩn, làm sạch da, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa.
• Chăm sóc tóc: Giúp tóc đen mượt, giảm gàu và rụng tóc.

Cách sử dụng cây nhọ nồi

Cây nhọ nồi có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào mục đích điều trị và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Dưới đây là một số cách sử dụng cỏ mực phổ biến:

Dùng tươi

• Giã nát đắp ngoài da: Lấy một lượng vừa đủ lá nhọ nồi tươi, rửa sạch, giã nát rồi đắp lên vùng da bị tổn thương như vết thương, mụn nhọt, mẩn ngứa. Có thể kết hợp cỏ mực với một ít muối để tăng hiệu quả sát khuẩn.
• Vắt lấy nước uống: Lấy một lượng vừa đủ lá nhọ nồi tươi, rửa sạch, giã nát rồi vắt lấy nước cốt uống trực tiếp. Cách này thường dùng để cầm máu, giải nhiệt, giải độc.

Dùng khô

• Sắc uống: Lấy khoảng 15 – 30g cây nhọ nồi khô (cả thân và lá), rửa sạch, cho vào nồi sắc với khoảng 500ml nước. Đun sôi nhỏ lửa trong 15 – 20 phút, lọc lấy nước cỏ mực uống. Có thể chia nước cỏ mực làm 2 – 3 lần uống trong ngày.
• Hãm trà: Lấy khoảng 10 – 15g cây cỏ mực khô, hãm với nước sôi như pha trà. Uống trà cỏ mực thay nước hàng ngày.
• Nghiền bột: Cây nhọ nồi khô sau khi sao vàng có thể nghiền thành bột mịn. Dùng bột cỏ mực này để uống hoặc đắp lên vết thương.

Kết hợp với các vị thuốc khác

• Bài thuốc chữa đau dạ dày: Cây cỏ mực kết hợp với cam thảo hoặc rau má để sắc uống.
• Bài thuốc chữa sốt xuất huyết: Cây cỏ mực kết hợp với lá trắc bá, hoa hòe, củ sắn dây, cam thảo đất để sắc uống.
• Bài thuốc chữa viêm cầu thận: Kết hợp với xuyên khung, tiểu kế, thục địa, đương quy, bạch thược, xích thược và bồ hoàng để sắc uống.

Đọc thêm: Cỏ Chân Vịt – Đặc Điểm Tự Nhiên Và Hiệu Quả Thanh Nhiệt

Lưu ý khi sử dụng cây nhọ nồi

Khi sử dụng cây cỏ mực trong điều trị và chăm sóc sức khỏe, có một số lưu ý quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Cụ thể như sau:

• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Trước khi sử dụng cây cỏ mực, đặc biệt là với mục đích điều trị bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y để được tư vấn về liều lượng và cách dùng phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
• Không tự ý sử dụng quá liều: Việc sử dụng quá liều cây cỏ mực có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Chẳng hạn như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, thậm chí là tổn thương gan.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Cây nhọ nồi có thể gây co bóp tử cung, tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non. Do đó, phụ nữ mang thai và cho con bú nên tránh sử dụng hoặc chỉ sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
• Trẻ em: Trẻ em dưới 2 tuổi không nên sử dụng cây cỏ mực. Đối với trẻ em lớn hơn, cần thận trọng khi sử dụng và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Người có cơ địa dị ứng: Nếu bạn có tiền sử dị ứng với cây nhọ nồi hoặc các loại cây cùng họ, hãy tránh sử dụng để tránh các phản ứng dị ứng như mẩn ngứa, nổi mề đay, khó thở.
• Người bị bệnh mạn tính: Nếu bạn đang mắc các bệnh mạn tính như viêm đại tràng, tiêu chảy, rối loạn đông máu… hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây cỏ mực để tránh tương tác thuốc hoặc làm bệnh nặng thêm.
• Không sử dụng cây nhọ nồi trong thời gian dài: Việc sử dụng cỏ mực trong thời gian dài có thể gây ra một vài tác dụng phụ không mong muốn. Nên sử dụng theo liệu trình và có sự theo dõi của bác sĩ.
• Chỉ sử dụng cây cỏ mực từ nguồn gốc rõ ràng: Đảm bảo cây nhọ nồi được thu hái từ môi trường sạch, không bị ô nhiễm và được bảo quản đúng cách để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Tìm hiểu thêm: Chùm Ngây Là Gì? Hướng Dẫn Sử Dụng Dược Liệu An Toàn

Cây nhọ nồi mua ở đâu?

Cây nhọ nồi có thể được tìm thấy và mua ở nhiều nơi khác nhau tại Việt Nam:

• Chợ và cửa hàng rau: Cây nhọ nồi tươi thường được bán tại các chợ truyền thống hoặc các cửa hàng rau củ quả. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy chúng ở các quầy bán rau xanh hoặc các quầy thuốc Nam trong chợ. Hãy chọn mua cây nhọ nồi tươi, có màu xanh đậm, không bị dập nát hoặc có dấu hiệu sâu bệnh.
• Cửa hàng thuốc Đông y: Các cửa hàng thuốc Đông y thường bán cây nhọ nồi khô hoặc đã được chế biến thành các dạng khác như cao, viên nang, trà túi lọc,…
• Các trang thương mại điện tử: Được biết có khá nhiều trang thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, Tiki… cũng có bán cây nhọ nồi khô hoặc các sản phẩm từ cây nhọ nồi. 
• Trồng tại nhà: Nếu có điều kiện, bạn có thể tự trồng cây nhọ nồi tại nhà để đảm bảo nguồn cung cấp sạch và an toàn. Cây cỏ mực dễ trồng và chăm sóc, bạn có thể trồng trong chậu hoặc vườn nhà.

Cây nhọ nồi không chỉ là một phần quan trọng trong kho tàng thảo dược của Y học cổ truyền mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe với tác dụng cầm máu, chống viêm và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng cây nhọ nồi cần được thực hiện một cách cẩn trọng và có sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế để đảm bảo tính an toàn, hiệu quả. Với những kiến thức đã được chia sẻ trong bài viết này, hy vọng bạn đọc sẽ có thêm kiến thức để khai thác tối đa công dụng của cây nhọ nồi và áp dụng chúng một cách hợp lý trong việc chăm sóc sức khỏe.