Thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp có nên dùng không?

Thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp đang dần được sử dụng phổ biến hơn bởi những ưu điểm vượt trội trong tác dụng. Ngoài tác dụng bảo vệ cấu trúc xương khớp, thuốc còn có tác dụng làm chậm hoại tử tổ chức xương và cải thiện vận động. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về nhóm chất này qua bài viết sau.

Thuốc điều trị sinh học là gì? Cơ chế hoạt động?

Thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp được tìm thấy trong quá trình thực hiện các biến đổi tổ chức gen, có tác dụng chống lại sự tấn công của các protein tự nhiên trong cơ thể.

Với cơ chế tác động trực tiếp lên căn nguyên gây ra bệnh, ức chế hệ thống miễn dịch. Do vậy các thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp hiện nay được đánh giá có hiệu quả điều trị cao nhất so với các thuốc trước đó. Hầu hết bệnh nhân khi sử dụng theo phác đồ điều trị viêm khớp dạng thấp hoặc phối hợp sẽ đạt được kết quả mong muốn.

Hiện tại các thuốc sinh học này được chia làm 3 dạng chính, đó là:

• Ức chế B – Cell Depletion.
• Ức chế TNF alpha.
• Ức chế Interleukin 6.

Bệnh nhân chỉ định khi nào? Nguyên tắc điều trị

Điều trị bệnh lý viêm khớp dạng thấp hiện tại có trên 7 nhóm thuốc. Theo phác đồ của Bộ y tế đưa ra thì các thuốc sinh học sẽ được chỉ định sử dụng trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng được hoặc đáp ứng chậm với các dòng thuốc khác.

Trong trường hợp bệnh nhân có tiên lượng xấu ngay từ đầu hoặc tình trạng bệnh là mãn tính thì sẽ được chỉ định sử dụng ở dạng phối hợp với các thuốc chống thấp khớp thông thường.

Về nguyên tắc điều trị, các thuốc thuộc nhóm thuốc sinh học sẽ kết hợp sử dụng với methotrexat, mỗi sự kết hợp như vậy phải theo dõi kỹ về triệu chứng lâm sàng trong 3 – 6 tháng. Nếu trong thời gian này không có tiến triển hoặc chậm thì sẽ đổi dạng kết hợp khác và sau 3 – 6 tháng lại tiếp tục đánh giá, đến khi có đáp ứng rõ ràng và hiệu quả tối ưu.

Bệnh nhân trong thời gian sử dụng lưu ý về các tác dụng phụ trong quá trình điều trị. Nên trao đổi với bác sĩ khi thấy bệnh tiến triển thất thường hoặc cơ thể không chịu được với các liều cao của thuốc.

Top thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp tốt

Các thuốc sinh học được sử dụng dưới dạng tiêm hoặc truyền vào khu vực dưới da hoặc tĩnh mạch. Do đó sẽ ngăn cản được tác động phá hủy mô khớp tại chỗ nhanh chóng hơn là khi sử dụng đường uống.

Các thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp thường được sử dụng phối hợp với methotrexat bao gồm: Abatacept, Rituximab và Anakinra.

• Abatacept có chứa thành phần chính là dược chất cùng tên, có công dụng bất hoạt các bạch cầu đa nhân trung tính đang làm nhiệm vụ thực bào và gây viêm tại ổ khớp. Khi ngăn chặn được quá trình này, tình trạng viêm khớp dạng thấp sẽ được cải thiện đáng kể.
• Rituximab chứa hoạt chất chính là rituximab. Thuốc có tác dụng phá hủy các tế bào do hệ thống miễn dịch tạo ra để phá hủy cấu trúc xương khớp, đó là các tế bào B. Khi sử dụng điều trị lâu dài, rituximab sẽ khoanh vùng được các tổn thương tại chỗ và ổn định tình trạng bệnh. Hiện tại cơ chế hoạt động của thuốc đang còn trong giai đoạn nghiên cứu và được biết là tương đối phức tạp.
• Anakinra chứa thành phần là anakinra. Thuốc được sử dụng cho cả giai đoạn cấp tính và mãn tính để kiểm soát bệnh lý thấp khớp. Hiện tại thuốc có tác dụng cản trở quá trình hình thành và làm việc của các interleukin 1, đây là tác nhân gây ra các phản ứng viêm trong cơ thể.
• Ngoài ra, một số thuốc sinh học khác cũng đang có tiềm năng trong điều trị viêm khớp dạng thấp và đang được đẩy mạnh nghiên cứu như golimumab, adalimumab, etanercept, infliximab.

Thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp có nên dùng?

Thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp có hiệu quả tác dụng cao và được đánh giá là tạo nên “kỷ nguyên mới”, mang lại tiềm năng và hy vọng điều trị dứt điểm bệnh. Đánh giá về hiệu quả của các thuốc nên dựa trên các tiêu chí đánh như sau:

• Xét về cơ chế tác dụng: Các thuốc sinh học có cơ chế tác động đánh thẳng vào căn nguyên gây bệnh. Như vậy đang có chiều hướng điều trị được triệt để tình trạng bệnh và ngăn ngừa các tình trạng tái phát.
• Xét về quy mô nghiên cứu: Hiện tại các thuốc sinh học đã được lưu hành và đang trong quá trình thử nghiệm là các thuốc được đầu tư nghiên cứu rất kỹ lưỡng. Đánh giá thực tế qua các động vật có mức tương thích với cơ thể người cao, do vậy khẳng định tác dụng qua các chứng chứ lâm sàng.

Như vậy có thể khẳng định các thuốc sinh học có hiệu quả tác dụng cao và mang lại tiềm năng điều trị dứt điểm bệnh viêm khớp dạng thấp.

Tác dụng phụ có thể gặp

Thuốc sinh học ức chế lại hệ thống miễn dịch của cơ thế. Do vậy cho dù có hiệu quả mạnh hơn các dòng thuốc điều trị khác, thì các thuốc sinh học cùng không thể nào tránh khỏi được việc có những tác động xấu đến cơ thể người bệnh khi sử dụng. Các tác dụng phụ điển hình mà thuốc sinh học gây ra bao gồm:

• Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn toàn thân, suy giảm hệ thống miễn dịch tự nhiên sau quá trình sử dụng thuốc.
• Bệnh nhân có triệu chứng buồn nôn và nôn bởi khi sử dụng thuốc sinh học, các thuốc này cản trở quá trình sản xuất các tế bào hồng cầu.
• Các thuốc sinh học sẽ sử dụng qua đường tiêm, do vậy sẽ để lại các tổn thương và sưng viêm tại chỗ.
• Các thuốc này có chuyển hóa qua gan, do vậy ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến chức năng chuyển hóa.
• Tăng nguy cơ ung thư sau quá trình điều trị tích cực từ 3 – 6 tháng theo phác đồ điều trị viêm khớp dạng thấp.
• Nguy cơ tái nhiễm khuẩn trở lại cao hơn khi có tiền tử bị nhiễm trước đó.

Khi sử dụng các thuốc sinh học, các bác sĩ trước khi chỉ định cần thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng cơ thể và các chỉ số huyết. Sau đó mới quyết định nên sử dụng hay không và trong thời gian bao lâu.

Chi phí điều trị

Các thuốc sinh học có sự đầu tư về nghiên cứu và thử nghiệm, mang lại hiệu quả được đánh giá cao trong giới chuyên môn. Do vậy chắc chắn giá thành của mỗi thuốc sẽ phải cao hơn và cao hơn rất nhiều so với các dòng điều trị trước đó. Chi phí của mỗi năm mà bệnh nhân phải trả là khoảng 70.000.000vnd/liệu trình.

Các thuốc sinh học hiện nay chưa được sử dụng nhiều ở nước ta, cũng bởi một phần vì chi phí cao, bên cạnh đó còn do quá trình vận chuyển.

Lưu ý dùng thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp

Thực tế lâm sàng đã chứng minh hiệu quả của thuốc sinh học chữa viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên cũng chưa thể nào khẳng định là 100% bệnh nhân đáp ứng và khỏi bệnh. Do vậy, trong quá trình dùng thuốc sinh học, bệnh nhân nên lưu ý các điểm sau:

• Các thuốc sinh học sẽ kết hợp sử dụng với thuốc điều trị thấp khớp. Trong thời gian điều trị tích cực từ 3 – 6 tháng, nếu bệnh nhân không đáp ứng thì nên đổi dạng phối hợp. Có thể sử dụng dạng phối hợp các thuốc trong cùng nhóm sinh học xem đáp ứng như thế nào.
• Thuốc sinh học thường sẽ có tác dụng chậm và chạm được ngưỡng đáp ứng sau ít nhất 3 tháng. Kể từ mũi tiêm đầu tiên, bác sĩ sẽ trực tiếp theo dõi và đánh giá cải thiện qua các biểu hiện trên lâm sàng của bệnh nhân. Do vậy bệnh nhân không được lo lắng, nên hợp tác trao đổi với bác sĩ về cải thiện hiện tại để quá trình đánh giá được tốt hơn.
• Bệnh nhân chú ý cần thực hiện đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ về liều lượng, khung giờ để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu trong điều trị. Tuyệt đối không tự ý chuyển liều hoặc ngừng sử dụng khi chưa có sự cho phép của bác sĩ chuyên khoa.
• Bên cạnh việc dùng thuốc chế độ ăn uống dinh dưỡng, lối sống và những thói quen hằng ngày cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Người bệnh cần điều chỉnh một số thứ trong cuộc sống hằng ngày một cách khoa học nhất để việc hấp thụ thuốc được tốt hơn.

Kiến thức về thuốc sinh học điều trị viêm khớp dạng thấp trên đây hy vong sẽ có ích cho các đối tượng bệnh nhân có mong muốn điều trị bằng dạng thuốc này. Bệnh nhân cũng nên thường xuyên thăm khám để đánh giá đúng bệnh và có các biện pháp phòng ngừa kịp thời.