Cây Lược Vàng: Đặc Điểm, Công Dụng Và Cách Dùng

Cây lược vàng không chỉ là một loại cây cảnh dễ trồng mà còn là một thảo dược quý giá trong Y học cổ truyền. Với nhiều công dụng tuyệt vời như chống viêm, giảm đau, hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch, cây lược vàng đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn chăm sóc sức khỏe tự nhiên. Hãy cùng khám phá những lợi ích và cách sử dụng hiệu quả cây lược vàng trong bài viết này.

Thông tin tổng quan

Để hiểu hơn về cây lược vàng, các bạn cần nắm được một số thông tin dưới đây. 

Cây lược vàng là cây gì?

Cây lược vàng còn được gọi là cây địa lan vòi hay lan rủ, có tên khoa học là Callisia fragrans. Đây là một loại cây thuộc họ Commelinaceae, có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới của châu Mỹ. Cây lược vàng được biết đến rộng rãi nhờ những công dụng chữa bệnh trong Y học cổ truyền.

Tham khảo: Cây Lạc Tiên Có Tác Dụng Gì? Cách Sử Dụng Lạc Tiên Hiệu Quả

Cây địa lan có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Theo Đông y, cây lược vàng có vị nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hóa đàm, cầm máu, tiêu viêm.

Đặc điểm tự nhiên

Cây lược vàng là một loại cây thảo dược phổ biến với những đặc điểm tự nhiên như:

• Thân: Cây lược vàng có thân mọng nước, cao khoảng 20 – 50cm. Thân cây mọc bò hoặc mọc đứng, phân nhánh nhiều.
• Lá: Lá lược vàng hình bầu dục, dài khoảng 5 – 10cm, rộng khoảng 2 – 4cm. Mép lá nguyên, mặt trên màu xanh lục bóng, mặt dưới màu xanh nhạt. Gân lá song song, nổi rõ.
• Hoa: Hoa lược vàng mọc thành chùm ở đầu cành, có màu trắng hoặc vàng nhạt, đường kính khoảng 1 – 2cm. Hoa có 3 cánh mỏng, nhụy 6 và bầu 1. Hoa lược vàng có mùi thơm dịu, thu hút côn trùng. 
• Hạt: Hạt hình bầu dục, màu nâu đen, bóng. Hạt lược vàng có vỏ cứng và chứa 1 phôi.
• Rễ: Cây có hệ rễ chùm, phát triển mạnh mẽ giúp cây dễ dàng thích nghi với nhiều loại đất khác nhau. Rễ mọc từ các đốt trên thân khi cây tiếp xúc với đất.

Phân bố

Cây lược vàng có nguồn gốc từ Mexico, Trung Mỹ và nhiều quốc gia nhiệt đới, cận nhiệt đới khác. Sau đó địa lan được du nhập vào nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Việt Nam. Cây địa lan được trồng phổ biến để làm cảnh và làm thuốc. 

Cây dễ trồng và phát triển tốt trong điều kiện ánh sáng yếu, thích hợp với môi trường ẩm ướt. Ngoài ra, cây cũng ưa bóng râm và đất ẩm, thoát nước tốt. Cây có khả năng chịu đựng khắc nghiệt của môi trường, dễ chăm sóc và ít sâu bệnh.

Thu hái, chế biến

Cây lược vàng được biết đến với nhiều dược tính tốt cho sức khoẻ và việc thu hái và chế biến đúng cách sẽ giúp tận dụng tối đa các lợi ích của cây. Dưới đây là hướng dẫn về cách thu hái và chế biến cây địa lan:

• Thời điểm thu hái: Cây địa lan có thể được thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào buổi sáng sớm khi cây còn tươi và chứa nhiều dưỡng chất. Lá và thân cây địa lan nên được thu hái khi cây đạt độ trưởng thành, lá to, xanh đậm và không bị sâu bệnh.
• Cách thu hái: Sử dụng dao hoặc kéo sắc để cắt lá và thân cây lược vàng, tránh làm dập nát cây. Chọn những lá và thân khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hay hư hỏng.

Đọc ngay: Cây Huyết Rồng Và Những Tác Dụng Nổi Bật Với Sức Khỏe

• Rửa sạch: Tiến hành rửa sạch lá và thân cây lược vàng dưới vòi nước để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Ngâm lá và thân trong nước muối loãng khoảng 10-15 phút để diệt khuẩn, sau đó rửa lại bằng nước sạch và để ráo.
• Phơi khô: Cắt nhỏ lá và thân cây thành từng đoạn khoảng 5 – 10 cm. Phơi lá và thân cây lược vàng dưới ánh nắng mặt trời hoặc trong nơi thoáng gió cho đến khi khô hoàn toàn. Tránh phơi dưới nắng gắt để không làm mất đi các dưỡng chất quan trọng. Bảo quản lá và thân khô trong túi giấy hoặc hũ thủy tinh kín, để nơi khô ráo, thoáng mát.
• Chế biến tươi: Giã nát hoặc xay nhuyễn lá lược vàng, vắt lấy nước cốt, uống trực tiếp hoặc pha với nước ấm. Ngoài ra, lá lược vàng tươi có thể ăn trực tiếp hoặc trộn vào salad.
• Ngâm rượu: Cắt nhỏ lá và thân cây tươi, cho vào bình thủy tinh sạch. Đổ rượu trắng (40 – 45 độ) vào bình, đảm bảo rượu ngập hết phần cây. Đậy kín nắp bình và ngâm trong khoảng 30 ngày ở nơi thoáng mát, thỉnh thoảng lắc đều bình. Sau khi ngâm đủ thời gian, lọc bỏ bã, rượu lược vàng có thể dùng để uống hoặc xoa bóp.
• Sấy khô và nghiền bột: Sấy khô lá và thân cây địa lan bằng máy sấy hoặc lò sấy ở nhiệt độ thấp. Nghiền lá và thân cây khô thành bột mịn, bảo quản trong hũ kín để sử dụng dần.

Thành phần hóa học

Cây lược vàng (Callisia fragrans) chứa nhiều thành phần hóa học có tác dụng tốt cho sức khỏe. Dưới đây là một số thành phần hóa học chính trong cây lược vàng:

• Flavonoid: Nhóm hợp chất  như rutin, quercetin, luteolin, apigenin, kaempferol có nhiều tác dụng sinh học quan trọng như chống oxy hóa, chống viêm, kháng khuẩn, kháng virus, tăng cường hệ miễn dịch. 
• Carotenoid: Là nhóm sắc tố thực vật có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, giúp phòng ngừa các bệnh ung thư, tim mạch, thoái hóa điểm vàng. Cây lược vàng chứa nhiều carotenoid như β-carotene, lutein, zeaxanthin.
• Acid hữu cơ: Hợp chất có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, giúp tăng cường sức khỏe tiêu hóa. Trong đó, nổi bật nhất là các acid hữu cơ như acid citric, acid malic, acid tartaric, acid oxalic.
• Phytosterol: Đây là những hợp chất có cấu trúc tương tự như cholesterol trong động vật, có tác dụng giúp giảm cholesterol xấu (LDL), tăng cholesterol tốt (HDL), phòng ngừa các bệnh tim mạch. Ở cây địa lan, người ta tìm thấy các phytosterol như β-sitosterol, campesterol, stigmasterol.
• Vitamin và khoáng chất: Cây địa lan cũng chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể như vitamin A, vitamin C, vitamin E, kali, magie, canxi.

Xem ngay: Cách sử dụng cây chìa vôi hiệu quả

Ngoài ra, cây lược vàng còn chứa một số hợp chất khác như polysaccharid, alkaloid, saponin.

Tác dụng chữa bệnh của cây lược vàng

Cây lược vàng (Callisia fragrans) có nhiều tác dụng chữa bệnh quan trọng trong y học cổ truyền, bao gồm:

• Cải thiện tình trạng viêm khớp, đau nhức xương khớp và cơ bắp.
• Kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, khó tiêu và đau dạ dày.
• Làm dịu cổ họng, giảm ho và hỗ trợ điều trị chứng viêm họng.
• Chữa bỏng và viêm da.
• Cây địa lan giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống oxy hóa.
• Hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng cũng như các bệnh tiêu hoá khác. 
• An thần, cải thiện giấc ngủ.
• Góp phần làm giảm đáng kể triệu chứng hen suyễn, viêm phế quản.
• Điều hòa đường huyết.

Cách sử dụng cây lược vàng

Cây lược vàng (Callisia fragrans) có nhiều cách sử dụng khác nhau trong Y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị các bệnh lý và cải thiện sức khỏe. Dưới đây là một số cách sử dụng cây địa lan phổ biến:

• Sử dụng lá tươi: Rửa sạch lá lược vàng, nhai trực tiếp hoặc giã nát lấy nước cốt uống để làm giảm viêm họng, ho, cải thiện tiêu hoá, hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng. Mặt khác, bạn có thể giã nát lá lược vàng, đắp lên vùng da bị bỏng, viêm hoặc đau nhức để làm dịu vết bỏng, giảm đau nhức hiệu quả. 
• Hãm trà: Đun 5 – 10 lá và thân cây khô với nước sôi trong khoảng 10 – 15 phút. Uống 2 – 3 lần mỗi ngày, trước bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa, giảm căng thẳng, mệt mỏi và cải thiện giấc ngủ.
• Ngâm rượu: Rửa sạch 200g lá và thân cây địa lan tươi, cắt nhỏ, cho vào bình thủy tinh và đổ rượu trắng 40 – 45 độ vào ngâm trong 30 ngày. Mỗi ngày uống 10 – 15ml trước bữa ăn hoặc dùng rượu ngâm để xoa bóp vùng cơ bị đau nhức. Sử dụng rượu ngâm cây địa lan thường xuyên sẽ giúp làm giảm cảm giác đau nhức, viêm khớp cũng như hỗ trợ điều trị các bệnh tiêu hoá hiệu quả. 

Đọc ngay: Cây Chè Dây – Dược Liệu Có Nhiều Công Dụng Chữa Bệnh

• Sấy khô và nghiền bột: Sấy khô lá và thân cây, sau đó nghiền thành bột mịn. Mỗi lần dùng 2 – 3g bột pha với nước ấm hoặc sữa, uống 1 – 2 lần mỗi ngày để tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ điều trị tiểu đường và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Nước ép lược vàng: Rửa sạch lá lược vàng tươi, xay nhuyễn và vắt lấy nước cốt. Uống trực tiếp hoặc pha loãng với nước ấm để làm giảm viêm họng, ho, tăng cường sức đề kháng và cải thiện tiêu hóa.
• Chế biến món ăn: Rửa sạch lá lược vàng tươi, cắt nhỏ và trộn với các loại rau củ yêu thích. Bạn có thể ăn kèm với các món chính hoặc dùng như một món khai vị để mang tới tác dụng cung cấp dưỡng chất, hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Bài thuốc kinh nghiệm khi dùng cây lược vàng

Dưới đây là một số bài thuốc kinh nghiệm có sử dụng cây lược vàng được nhiều người áp dụng và cho hiệu quả tốt. Tùy theo tình trạng bệnh lý, yếu tố cơ địa cụ thể, bạn có thể tham khảo lựa chọn bài thuốc hỗ trợ điều trị phù hợp. 

• Bài thuốc chữa viêm họng, ho: Rửa sạch 5 – 10 lá lược vàng tươi, nhai trực tiếp hoặc giã nát lấy nước cốt uống. Uống nước lá lược vàng 2 – 3 lần mỗi ngày cho đến khi triệu chứng giảm.
• Chữa viêm khớp, đau nhức xương: Chuẩn bị 200g lá – thân cây lược vàng, 1 lít rượu trắng (40 – 45 độ). Rửa sạch lá và thân cây địa lan, cắt thành khúc nhỏ. Cho nguyên liệu vào bình thủy tinh, đổ rượu vào ngâm trong 30 ngày. Mỗi ngày uống 10 – 15ml trước bữa ăn hoặc dùng rượu ngâm để xoa bóp vùng khớp bị đau nhức.
• Bài thuốc hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi: Rửa sạch 5 – 7 lá lược vàng, cắt nhỏ và hãm với nước sôi như trà. Uống 2 – 3 lần mỗi ngày trước bữa ăn, giúp kích thích tiêu hóa và giảm đầy hơi.
• Chữa bỏng, viêm da: Rửa sạch vài lá lược vàng, giã nát và đắp lên vùng da bị bỏng hoặc viêm. Thay băng và đắp lá mới 2 – 3 lần mỗi ngày cho đến khi vết thương lành.
• Bài thuốc giảm đau dạ dày: Rửa sạch 1 – 2 lá lược vàng tươi, nhai trực tiếp trước bữa ăn. Uống nước lá lược vàng hoặc ăn lá trực tiếp mỗi ngày 2 lần để giảm các triệu chứng đau dạ dày.
• Bài thuốc tăng cường sức đề kháng: Chuẩn bị 5 – 10 lá lược vàng tươi, 1 – 2 muỗng canh. Rửa sạch lá lược vàng, giã nát lấy nước cốt. Trộn nước cốt lược vàng với mật ong, uống mỗi ngày 1 – 2 lần để tăng cường sức đề kháng.
• Chữa viêm loét dạ dày, tá tràng: Lấy 1 – 2 lá lược vàng tươi rửa sạch, nhai trực tiếp hoặc giã nát lấy nước cốt pha với nước ấm. Uống mỗi ngày 2 lần trước bữa ăn để hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng.

Lưu ý khi sử dụng cây lược vàng

Mặc dù cây địa lan rất an toàn khi sử dụng nhưng vẫn có thể dẫn tới nguy cơ gặp các tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách. Vì thế, để giúp cây địa lan phát huy tối đa công dụng, tránh những phản ứng không mong muốn, các bạn cần: 

• Sử dụng địa lan đúng liều lượng khuyến cáo. Thông thường, liều lượng sử dụng là từ 5 – 10g lá và thân cây tươi hoặc khô mỗi ngày. 
• Tránh sử dụng quá liều để không gây tác dụng phụ như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, co giật, chuột rút, hôn mê. 
• Không nên sử dụng cây lược vàng liên tục trong thời gian dài. Nên sử dụng theo đợt, ví dụ như dùng trong 2 – 3 tuần, sau đó nghỉ một tuần rồi mới tiếp tục. 
• Thận trọng khi dùng cây địa lan cho người bị bệnh mãn tính, trẻ em, phụ nữ mang thai, cho con bú.
• Cây lược vàng có thể tương tác với một số loại thuốc, làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm.
• Không nên sử dụng cây địa lan thay thế cho thuốc điều trị.

Câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan khác khi sử dụng cây địa lan. Cụ thể như sau: 

Cây lược vàng có hoa không?

Như đã đề cập trong phần đặc điểm tự nhiên, cây lược vàng là loại thảo dược có hoa. Hoa của cây có màu trắng, mùi thơm nhẹ nhàng và thường mọc thành chùm, mỗi chùm có từ 6 – 12 bông. Hoa lược vàng nở vào mùa hè và thu. 

Cây lược vàng uống nhiều có tốt không?

Cây địa lan có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng nếu uống quá nhiều có thể gây ra một số tác hại như sau:

• Ngộ độc: Cây địa lan có chứa các hoạt chất có độc tính cao, nếu sử dụng quá liều có thể gây ngộ độc. Các triệu chứng ngộ độc cây lược vàng bao gồm buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, chuột rút, co giật, hôn mê, thậm chí tử vong.
• Gây hại cho gan: Thảo dược này có thể gây hại cho gan nếu sử dụng quá liều trong thời gian dài. Các triệu chứng tổn thương gan do cây địa lan bao gồm vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, buồn nôn, nôn.
• Gây hại cho thận: Loại cây này có thể gây hại cho thận nếu sử dụng quá liều trong thời gian dài. Các triệu chứng tổn thương thận do cây lược vàng bao gồm tiểu ít, phù nề, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn.

Xem thêm: Củ bình vôi giá bao nhiêu? Nên mua cây bình vôi ở đâu?

Cây lược vàng ngâm rượu có tác dụng gì?

Cây lược vàng ngâm rượu là một phương pháp sử dụng phổ biến trong Y học cổ truyền để khai thác các tác dụng dược liệu của cây. Dưới đây là một số tác dụng của cây lược vàng khi được ngâm rượu:

• Chống viêm, giúp giảm các triệu chứng viêm khớp, viêm cơ và các cơn đau do viêm nhiễm gây ra. Có thể dùng để xoa bóp các vùng cơ bị đau nhức, giúp giảm đau và thư giãn cơ bắp. 
• Giúp kích thích tiêu hóa, giảm triệu chứng đầy hơi, khó tiêu và cải thiện chức năng tiêu hóa nói chung.
• Các hợp chất chống oxy hóa trong cây lược vàng giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng cũng như các tác nhân gây hại.
• Cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường lưu thông máu đến các cơ quan và vùng cơ thể, từ đó giảm thiểu các triệu chứng tê bì chân tay và lạnh chân tay.
• Rượu ngâm cây địa lan giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường lưu thông máu đến các cơ quan, vùng cơ thể, từ đó giảm thiểu các triệu chứng tê bì chân tay và lạnh chân tay.
• Sử dụng rượu ngâm cây địa lan có thể giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi, tăng cường sức khỏe tinh thần và cải thiện giấc ngủ.

Cây lược vàng giá bao nhiêu? Mua cây lược vàng ở đâu?

Giá của cây lược vàng có thể khác nhau tùy thuộc vào nơi mua và hình thức (cây tươi, cây khô, sản phẩm chế biến sẵn). Dưới đây là một số mức giá tham khảo về cây địa lan:

• Cây lược vàng tươi: Cây lược vàng giống (cây con) khoảng 20.000 – 50.000 đồng/cây, tùy thuộc vào kích thước và nơi bán. Lá và thân cây địa lan tươi khoảng 100.000 – 150.000 đồng/kg.
• Cây lược vàng khô: Lá và thân cây lược vàng khô khoảng 200.000 – 300.000 đồng/kg, tùy thuộc vào chất lượng và nơi bán.
• Sản phẩm chế biến sẵn: Rượu ngâm cây lược vàng có giá khoảng 300.000 – 500.000 đồng/lít, tùy thuộc vào chất lượng rượu và cách chế biến. Viên nang hoặc bột lược vàng giá có thể dao động từ 200.000 – 400.000 đồng/hộp, tùy thuộc vào thương hiệu và liều lượng.

Theo đó, bạn có thể mua cây lược vàng ở vườn dược liệu, các trang web bán hàng trực tuyến, chợ thuốc Bắc, cửa hàng bán thuốc Bắc. Chọn mua cây địa lan tươi, có lá xanh, không bị sâu bệnh. Nếu là cây khô, hãy chọn màu lá vàng nâu, không có mùi mốc, ẩm ướt. 

Cây lược vàng có nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu được sử dụng đúng cách và với liều lượng hợp lý. Tuy nhiên, cần thận trọng và tránh lạm dụng địa lan để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế hoặc bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng là rất quan trọng để đảm bảo rằng cây địa lan phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.