VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Viêm mũi dị ứng tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không được chữa trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn tới bệnh mãn tính. Từ đó khiến người bệnh gặp không ít rắc rối, phiền toái cũng như ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng cuộc sống của họ. Bài viết dưới đây sẽ thông tin đến bạn chi tiết về bệnh lý này cũng như các cách khắc phục hiệu quả và an toàn nhất. 

Thầy thuốc Ưu tú Lê Phương, Phó giám đốc chuyên môn Nhất Nam Y Viện cho biết: Viêm mũi dị ứng có tên tiếng anh là Allergic rhinitis, chính là phản ứng dị ứng của mũi với các yếu tố gây dị ứng.

Ở trạng thái bình thường, con người sẽ luôn được bảo vệ bởi hệ thống miễn dịch, giúp đẩy lùi các yếu tố gây hại. Khi xuất hiện tác nhân gây bệnh tiếp xúc với cơ thể, các Histamin - một loại chất gây dị ứng sẽ được sản sinh và gây ra hiện tượng kích ứng để chống lại sự xâm nhập. Đồng thời chúng khiến cho phần niêm mạc mũi của người bệnh bị viêm.

Lúc này, bệnh nhân sẽ có triệu chứng khó chịu ở vùng mũi, hay còn gọi là viêm mũi do dị ứng. Thực tế, có nhiều người vẫn không thể phân biệt được đâu là viêm mũi thông thường, đâu là viêm mũi do dị ứng. Việc không biết chính xác bệnh sẽ gây khó khăn cho việc điều trị đúng bệnh, bốc đúng thuốc nên các bạn cần hết sức lưu ý.

Theo bác sĩ Phương, có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới chứng viêm mũi dị ứng, một số những nguyên nhân phổ biến nhất có thể kể đến như:

• Do yếu tố dị nguyên: Một số bệnh nhân bị kích ứng với đồ ăn, lông động vật, phấn hoa, lá cây,... những yếu tố này đều có khả năng gây nên chứng viêm mũi cho người bệnh.
• Thay đổi thời tiết: Khi thời tiết giao mùa, chuyển từ nóng qua lạnh, từ lạnh qua nóng, một số người chưa kịp thích ứng sẽ bị viêm mũi dị ứng. Cơ thể lúc này sẽ nảy sinh các lgE, Histamin và gây nên bệnh lý.

• Yếu tố môi trường: Ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại sẽ gây ảnh hưởng nặng nề tới niêm mạc. Trong môi trường này, bệnh nhân có thể bị dị ứng bởi khí ga, các chất SO2, FeO,...
• Bệnh nền: Bệnh nhân đang mắc chứng bệnh liên quan tới tai - mũi - họng có nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng cao hơn người bình thường.
• Do cấu trúc mũi: Trường hợp bị vẹo, gai vách ngăn mỏng,... cấu trúc mũi dị dạng có thể tăng nguy cơ bị bệnh viêm mũi.
• Do dị ứng thuốc: Một số loại thuốc nhỏ mũi, thuốc kháng sinh, thuốc thông mũi,... khi dùng cũng có thể gây ra các triệu chứng khó chịu.

Viêm mũi do dị ứng có thể xảy ra ở mọi đối tượng, kể cả người già và trẻ nhỏ, nam hay nữ. Các yếu tố dị ứng thường tồn tại trong không khí, đi vào cơ thể theo đường hô hấp.

Khi bị tổn thương do viêm mũi dị ứng, người bệnh sẽ có những triệu chứng biểu hiện như sau:

• Do các tác nhân gây bệnh kích thích lên dây thần kinh xung quanh nang lông, hình thành nên triệu chứng hắt hơi.
• Người bệnh có cảm giác ngứa mũi, càng cố gãi sẽ khiến mũi bị đỏ tấy, khó chịu lan tới các vùng xung quanh.
• Chảy nước mũi, dịch nhầy tiết liên tục và trong suốt hoặc có mủ màu vàng.
• Nghẹt mũi, gây khó thở, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em vì có thể khiến các bé bị ngừng thở đột ngột do không đủ oxy cung cấp cho đường hô hấp.
• Nước mũi chảy ra nhiều khiến người bệnh cảm thấy khó thở, khi thiếu oxy những cơn đau đầu, ù tai, chóng mặt sẽ xuất hiện.
• Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị ho, sốt, viêm họng, mệt mỏi, phát ban, chảy nước mắt,...

Các triệu chứng có thể xuất hiện trong một thời gian ngắn và đột ngột khi tiếp xúc với các dị nguyên trong trường hợp bị viêm mũi do dị ứng cấp tính. Những người bị viêm mũi do dị ứng mãn tính, các triệu chứng sẽ kéo dài quanh năm, lặp lại theo chu kỳ.

Mặc dù không có khả năng lây từ người này qua người khác, tuy nhiên viêm mũi dị ứng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được chữa trị kịp thời và đúng cách. Những hậu quả nghiêm trọng mà người bệnh có thể gặp phải gồm có:

• Bệnh hen suyễn: Đây cũng là một trong những biến chứng có thể xảy ra khi bị viêm mũi do dị ứng. Khi viêm mũi tái phát thường xuyên nhưng không được can thiệp chữa trị sẽ gây ảnh hưởng tới phế quản và dẫn tới hiện tượng co thắt, gây hen suyễn.
• Viêm mũi dị ứng bội nhiễm: Do bệnh lý hô hấp này có xuất hiện các dịch nhầy, tạo môi trường lý tưởng để vi khuẩn phát triển, tấn công hệ hô hấp nên dễ dẫn tới tình trạng viêm mũi bội nhiễm.
• Rối loạn giấc ngủ: Các triệu chứng của viêm mũi do dị ứng thường không phân biệt ngày đêm. Hơn nữa chúng còn hay tái phát vào buổi chiều và tối muộn khi nhiệt độ đã hạ thấp, lúc này người bệnh sẽ cảm thấy khó chịu, nghẹt mũi. Vì thế giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng ít nhiều.

• Viêm xoang: Tương tự như hen suyễn, người bệnh cũng có khả năng bị viêm xoang nếu bị viêm mũi do dị ứng. Bởi khi mũi bị viêm kéo dài sẽ làm gián đoạn không khí tới xoang, hô hấp kém, dịch ứ đọng gây nên tình trạng viêm sưng.
• Ảnh hưởng đến mắt: Ngoài việc tác động tới cơ quan hô hấp, viêm mũi thể dị ứng còn gây ảnh hưởng xấu tới thị giác. Tình trạng ngứa ngáy, thị lực giảm, viêm kết mạc, xước giác mạc,... là những biểu hiện mà bạn có thể dễ dàng nhận thấy khi bị viêm mũi do dị ứng mãn tính.

Để hạn chế biến chứng và giảm cảm giác khó chịu do bị viêm mũi dị ứng, bệnh nhân cần tới cơ sở y tế ngay khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh. Dựa trên các triệu chứng lâm sàng, kết quả xét nghiệm, bệnh nhân sẽ biết chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Trước tiên, bạn sẽ được nội soi mũi, bằng các hình ảnh trực quan, bạn sẽ biết được tình trạng mũi hiện tại của mình. Bác sĩ cũng có thể dựa theo hình ảnh này để đánh giá cũng như yêu cầu bệnh nhân thực hiện thêm một số xét nghiệm khác để có kết quả chuẩn xác nhất. Chẳng hạn như:

• Kiểm tra tế bào dịch mũi: Bệnh nhân sẽ được lấy dịch mũi để kiểm tra và phân tích những dị nguyên gây bệnh mà họ mắc phải.
• Xét nghiệm trên da: Nếu da người bệnh xảy ra mẫn cảm kích ứng với các dị nguyên, bác sĩ sẽ cần dùng mẫu tế bào của họ để tiến hành xét nghiệm. Nếu kết quả vẫn chưa thực sự rõ ràng, bệnh nhân sẽ cần kiểm tra thêm dịch mũi hoặc test kích thích.
• Test kích thích: Là phương pháp được chỉ định để kiểm tra các tác nhân gây bệnh do thời tiết hoặc do dị nguyên. Các bệnh viện, phòng khám sẽ test lạnh, test nóng, test nhỏ mũi,... tùy theo tình trạng, trang thiết bị tại cơ sở đó.

Bác sĩ Phương cho biết: bệnh lý này có thể chữa khỏi hoàn toàn khi người bệnh không tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng. Vậy nên, chúng ta chỉ có thể điều trị nhằm làm giảm triệu chứng dị ứng mũi khi bệnh nhân khởi phát bệnh. Phòng ngừa bằng cách xịt rửa mũi mỗi ngày và hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng.

Ngoài ra, cũng có nhiều người bệnh thắc mắc "Viêm xoang có lây không?". Bác sĩ Phương khẳng định: do là căn bệnh tự phát khi cơ thể quá nhạy cảm với một yếu tố gây dị ứng nào đó nên chúng không lây nhiễm. Bệnh hình thành do các tác nhân gây dị ứng bên ngoài môi trường và không thể chữa khỏi mà chỉ có thể điều trị nhằm giảm bớt triệu chứng của bệnh. Vì thế, người bệnh nên chủ động tăng cường miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân có hại, đặc biệt là với những cơ địa quá nhạy cảm.

Có rất nhiều cách điều trị chứng viêm mũi dị ứng, tùy theo điều kiện kinh tế, thể trạng và mức độ bệnh lý mà bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp với bản thân. Cụ thể, người bệnh có thể tham khảo điều trị theo 3 hướng như sau: 

Dùng thuốc Tây

hững bệnh nhân bị viêm mũi do các tác nhân gây dị ứng có thể được kê những loại thuốc phù hợp nhằm làm giảm triệu chứng của bệnh. Các loại thuốc tân dược thường được dùng trong trường hợp này gồm có:

• Thuốc kháng Histamin: Giúp ngăn chặn sản xuất Histamin, bác sĩ sẽ kê thuốc ở dạng viên uống hoặc dạng xịt. Thuốc có thể gây ra tác dụng phụ, đặc biệt là cảm giác buồn ngủ nên không nên sử dụng khi đang lái xe hoặc làm việc liên quan tới máy móc.
• Corticoid: Là thuốc được sử dụng cho người bị viêm mũi nặng, gồm dạng uống hoặc dạng xịt. Corticoid gây ra nhiều tác dụng nguy hiểm nên chỉ được dùng trong thời gian ngắn và không dùng cho đối tượng là trẻ em cũng như phụ nữ mang thai.
• Thuốc thông mũi: Thường được sản xuất dưới dạng thuốc phụt, thuốc xịt chống nghẹt mũi. Để đảm bảo an toàn và tính hiệu quả, thuốc chỉ được chỉ định sử dụng trong thời gian ngắn, việc lạm dụng có thể khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Thực hiện phẫu thuật

Người bệnh sẽ khỏi sau một thời gian kết hợp sử dụng thuốc và chăm sóc cơ thể cẩn thận với trường hợp bệnh nhẹ. Tuy nhiên, với những đối tượng bị bệnh do cấu trúc mũi dị thường, cuống mũi bị thoái hóa hoặc bị polyp thì cần tiến hành làm phẫu thuật.

Với cách điều trị này, người bệnh sẽ được sử dụng thiết bị hiện đại để định hình lại vách mũi theo cấu trúc ổn định. Nhờ đó, tình trạng viêm mũi sẽ được cải thiện nhưng bệnh nhân cần lựa chọn cơ sở uy tín để thực hiện phẫu thuật.

Chữa bằng Đông y

Các bài thuốc Đông y thường được tận dụng một số thảo dược thiên nhiên lành tính để mang tới công dụng trị bệnh hoặc bồi bổ sức khỏe cho bệnh nhân. Trong trường hợp bạn đang mệt mỏi về những triệu chứng của viêm mũi do dị ứng thì có thể áp dụng theo 2 bài thuốc Đông y dưới đây:

Bài thuốc 1: Chuẩn bị hoàng kỳ, phòng phong, bán hạ, cam thảo, quế chi, xuyên khung, bạch truật, ma hoàng. Mỗi ngày bạn sử dụng 1 thang, sắc với 1 lít nước cho tới khi cạn còn ½ thì chia thành các bữa nhỏ, uống hết trong ngày.

Bài thuốc 2: Chuẩn bị gừng tươi, mã đề, kinh giới, quế chi, thông bạch, ké đầu ngựa, đại táo. Lấy 1000 - 1200ml nước sắc các vị thuốc cho tới khi thuốc ngả sang màu đậm. Khi lượng nước thuốc rút còn 300ml thì tắt bếp và lấy ra sử dụng hết trong ngày. Mỗi ngày chỉ sử dụng 1 thang và không để thuốc sắc hôm nay sử dụng cho ngày hôm sau.

Mẹo dân gian

Bệnh lý có thể thuyên giảm nhờ việc áp dụng các mẹo dân gian có sẵn trong tự nhiên như gừng tươi, cây ngũ sắc hoặc ngải cứu, húng chanh, cây lược vàng, nghệ, củ gai,... Mặc dù khá an toàn nhưng các mẹo dẫn gian chữa viêm mũi dị ứng chỉ thích hợp để sử dụng cho những trường hợp ở thể nhẹ. Kết quả áp dụng trên những bệnh nhân ở giai đoạn nặng dường như bằng không nên bạn cần cân nhắc khi áp dụng.

• Dùng ngải cứu: Chuẩn bị 100g lá ngải cứu tươi đã được rửa sạch. Xay nhuyễn lá ngải cứu, ép lấy phần cốt rồi hòa với nước lọc theo tỷ lệ 1:1. Mỗi ngày bạn uống hỗn hợp này 1 - 2 lần để cải thiện các triệu chứng.
• Gừng tươi: Rửa gừng thật sạch rồi cắt thành lát mỏng pha với nước nóng như trà. Chờ trong 15 phút, bỏ thêm 2 thìa mật ong và khuấy đều để uống. Uống 2 cốc trà gừng pha cùng mật ong sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng của bệnh.
• Cây ngũ sắc: Chuẩn bị khoảng 15 cây ngũ sắc tươi, bỏ rễ và chỉ dùng phần hoa, thân. Rửa sạch, để ráo nước và cắt khúc rồi đem xay nhuyễn lấy nước cốt. Thoa hoặc nhỏ trực tiếp nước cốt vào mũi trong 15 phút rồi rửa lại mũi rồi xì phần dịch mũi ra ngoài.

Chế độ dinh dưỡng có ảnh hưởng ít nhiều tới tình trạng bệnh viêm mũi dị ứng. Các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân nên chú ý hơn về các thực đơn ăn uống hàng ngày để giúp đẩy nhanh quá trình điều trị bệnh hiệu quả. Cụ thể:

Thực phẩm nên sử dụng

Với những bệnh nhân đang bị viêm mũi do dị ứng nên sử dụng các loại thực phẩm sau đây:

• Nên sử dụng những món ăn, gia vị có khả năng làm ấm cơ thể như gừng hoặc tỏi. Những gia vị này đều có chứa chất kháng viêm tự nhiên, do đó có thể ngăn chặn sự tấn công của các yếu tố gây bệnh.
• Trái cây, rau củ quả là những thực phẩm không thể thiếu trong các bữa ăn hàng ngày. Do có chứa lượng vitamin lớn nên chúng có thể giúp tăng cường sức đề kháng và giúp người bệnh phục hồi sức khỏe nhanh chóng. Các loại trái cây mọng nước, rau cải, bông cải xanh,... là những thực phẩm mà bạn nên bổ sung khi bị liên quan tới đường hô hấp này.
• Các loại thực phẩm có hàm lượng kẽm cao cũng được khuyến cáo nên sử dụng trong trường hợp này. Người bệnh có thể bổ sung kẽm tự nhiên thông qua việc sử dụng đậu xanh, các loại thịt đỏ, trứng hay ngũ cốc nguyên hạt,...

Thực phẩm cần kiêng

Ngoài những thực phẩm trên, người đang bị viêm mũi do dị ứng cần hạn chế sử dụng các loại thực phẩm sau đây:

• Tránh sử dụng thực phẩm lạnh, đặc biệt là nước đá, kem, ăn trực tiếp đồ ăn bảo quản trong tủ lạnh sau khi vừa lấy ra,... Bởi chúng có thể khiến vùng niêm mạc người bệnh bị kích ứng và lâu khỏi bệnh hơn.
• Những thực phẩm từ sữa cũng cần hạn chế, vì trong sữa có chứa nhiều dinh dưỡng nhưng với những người bị viêm mũi, sữa lại là tác nhân làm tăng mức độ dị ứng nên cần hạn chế.
• Không sử dụng đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc có chứa các chất kích thích. Bởi nhóm thực phẩm này có chứa nhiều độc tố có hại, khiến niêm mạc mũi bị kích ứng.

Bệnh lý viêm nhiễm này khá lành tính, nhưng chúng lại gây ra không ít phiền toái và ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Để tránh gặp phải trường hợp này, mỗi người cần chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe cũng như có những biện pháp phòng ngừa thích hợp và hiệu quả. Dưới đây là một vài gợi ý về cách phòng ngừa tốt nhất mà bạn có thể tham khảo:

• Chủ động tránh sử dụng hay tiếp xúc với những thực phẩm gây dị ứng cho cơ thể hoặc những dị nguyên từ môi trường xung quanh.
• Vệ sinh không gian sống, đảm bảo căn phòng luôn thoáng mát, sạch sẽ để hạn chế mầm bệnh sinh sôi, phát triển.
• Đeo khẩu trang để bảo vệ hệ hô hấp khỏi khói bụi, hóa chất, nấm mốc mỗi khi đi ra ngoài hoặc tới nơi làm việc.
• Đảm bảo vệ sinh mũi, họng sạch sẽ và cẩn thận mỗi ngày. Nên dùng dung dịch nước muối để diệt trừ vi khuẩn. Do mũi họng có liên quan mật thiết với nhau nên trong quá trình vệ sinh cần hết sức thận trọng.
• Chú ý giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng mũi và họng khi thời tiết chuyển mùa.
• Kết hợp chế độ ăn uống phù hợp với việc luyện tập thể dục thể thao để duy trì sức khỏe ổn định, hệ miễn dịch tốt.

Nhìn chung, viêm mũi dị ứng là bệnh lý lành tính khởi phát do các tác nhân gây dị ứng bên ngoài môi trường gây ra. Bệnh lý này không thể chữa khỏi mà chỉ có điều trị để giảm bớt triệu chứng của bệnh. Bởi thế nên các bạn cần nâng cao sức khỏe của bản thân, hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng để phòng bệnh hiệu quả hơn.