VIÊM XOANG

Viêm xoang là bệnh lý khá phổ biến ở Việt Nam, chúng xuất hiện chủ yếu do sự xâm nhập của vi khuẩn, khiến niêm mạch vùng xoang mũi bị viêm. Bệnh lý sẽ gây ra vô số phiền toái và cảm giác khó chịu cho người bệnh nên việc nắm bắt rõ triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị cũng như phòng ngừa sẽ giúp bạn hạn chế rơi vào tình trạng mệt mỏi này. 

Thầy thuốc Ưu tú Lê Phương, Phó giám đốc chuyên môn Nhất Nam Y Viện cho biết: Viêm xoang hay còn gọi là viêm mũi xoang, xuất hiện khi lớp niêm mạc hô hấp lót trong các xoang cạnh mũi bị viêm. Do lớp niêm mạc bị phù nề, quá trình tiết dịch nhầy tăng lên nên khiến các xoang bị tắc nghẽn.

Các báo cáo nghiên cứu cho biết, nguyên nhân dẫn tới Viêm xoang chính là do vi khuẩn và virus là chủ yếu. Bên cạnh đó, bệnh lý này còn có thể hình thành do một số nguyên do như sau:

• Vi khuẩn, nấm: Những loại vi khuẩn, nấm khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phát triển trong xoang gây ra tình trạng viêm nhiễm, chất nhầy bị ứ đọng khiến luồng khí gặp khó khăn trong việc lưu thông.
• Cơ địa dị ứng: Các đối tượng hay bị dị ứng với thức ăn, phấn hoa, lông chó mèo,... dễ bị xoang hơn người bình thường. Bởi tình trạng dị ứng khiến niêm mạc mũi bị phù nề, lỗ xoang bị bít tắc, rất dễ nhiễm trùng.
• Mắc bệnh lý hô hấp: Trong trường hợp tuyến nhầy ở niêm mạc hoạt động quá mức sẽ khiến hệ thống lông chuyển các chất nhầy trong các xoang ra bên ngoài hoạt động kém hiệu quả. Được biết, bệnh viêm mũi dị ứng cũng là một trong những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng xoang mũi.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Sức đề kháng kém khiến vi khuẩn, các tác nhân gây hại có cơ hội xâm nhập và gây bệnh một cách dễ dàng.

Bên cạnh những nguyên nhân trên, xoang mũi xảy ra còn do sự xuất hiện của các khối mũi hoặc khu vực xoang làm tắc nghẽn dẫn lưu xoang, gây viêm xoang. Ngoài ra còn có thể do yếu tố rối loạn di truyền như bị xơ nang.

Bác sĩ Phương cho biết: ai cũng có thể bị viêm xoang vì đây là bệnh lý khá phổ biến và không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp dễ mắc viêm xoang hơn những người bình thường là:

• Phụ nữ mang thai do hệ miễn dịch suy yếu nên dễ bị vi khuẩn tấn công gây bệnh.
• Người có bất thường về cơ quan như phì đại cuống mũi, vẹo vách ngăn mũi,...
• Trường hợp hay tiếp xúc với trẻ nhỏ.
• Những người thường xuyên hút thuốc lá và thuốc lào.

Thông thường viêm xoang mũi sẽ xuất hiện khi bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng nặng hoặc sau một đợt cảm cúm kéo dài. Nếu bị xoang, người bệnh sẽ có những triệu chứng biểu hiện sau đây:

• Suy giảm khứu giác, thậm chí không thể nhận biết được các mùi hương.
• Bị đau nhức vùng trán, khu gò má - đây được xem là dấu hiệu nhận biết viêm xoang phổ biến nhất.
• Hay bị hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi và chảy nước mũi. Dịch tiết chảy từ mũi sẽ có màu trong hoặc màu vàng xanh.
• Ho, hơi thở có mùi hôi.
• Dịch mũi chảy xuống vùng họng và người bệnh có thể cảm nhận được điều này.
• Sốt với những tình trạng bị xoang viêm nặng.

Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng khác chưa được đề cập phía trên. Để biết thêm thông tin các bạn có thể trao đổi với bác sĩ để được chia sẻ thêm về vấn đề này.

Trong tình huống bệnh lý không được phát hiện và điều trị đúng cách, kịp thời, bệnh phát triển trong thời gian dài có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng tới sức khỏe, tâm lý mà còn đe dọa tới tính mạng của người bệnh.

Các biến chứng phổ biến mà những người bị xoang viêm có thể gặp phải chính là:

• Viêm họng.
• Viêm tai giữa.
• Nhiễm trùng xương.
• Viêm màng não.
• Áp xe,...

Khi bị xoang mũi, bệnh nhân sẽ được chia thành 2 dạng chính là dạng mạn tính và cấp tính. Nếu bệnh diễn biến trong thời gian ngắn và khỏi dưới 4 tuần thì được gọi là viêm xoang cấp tính. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời hay không được chữa trị đúng cách, bệnh có thể kéo dài dai dẳng trong 3 tháng hoặc hơn. Trong trường hợp bệnh kéo dài trên 2 tháng sẽ được gọi là viêm xoang mãn tính.

Dựa theo vị trí phát bệnh và thời gian khởi phát mà chúng ta có thể phân loại viêm xoang thành các dạng sau:

1. Viêm xoang sàng

Đây là tình trạng xoang nằm giữa hai mắt, dưới trán và phía bên trên hốc mũi. Xoang sàng được tạo thành từ 4 hốc rỗng thông với nhau, khi bị viêm chúng sẽ được chia thành 3 dạng chính, cụ thể như sau:

• Xoang sàng trước: Dịch nhầy tiết ra, ứ đọng tại mũi gây tắc nghẽn, kèm cảm giác khó chịu, đau nhức phần gốc mũi.
• Xoang sàng sau: Xuất hiện dịch nhầy tại phía vòm họng, lúc này bệnh nhân phải thường xuyên khạc nhổ đờm. Nhiều trường hợp bị nặng, bệnh nhân có thể bị đau nhức đỉnh đầu, thị giác suy giảm theo.
• Xoang sàng hai bên: Là tình trạng xoang sàng sau và xoang sàng trước bị tắc nghẽn. Khi xoang không lưu thông dẫn tới ngạt mũi, chảy nước mũi, cổ họng có đờm ứ và luôn muốn khạc nhổ.

Trẻ nhỏ bị xoang sàng có thể dẫn tới viêm amidan hoặc viêm khí - phế quản. Trẻ cũng thường xuyên bị ho đêm, khó thở hoặc thở rít như bị hen suyễn.

2. Viêm xoang bướm

Xoang bướm liên quan tới xoang tĩnh mạch hang và tuyến yên, chúng còn liền kề với các dây thần kinh thị giác và ổ mắt. Nếu bị xoang bướm, người bệnh sẽ bị “làm phiền” bởi những triệu chứng sau đây:

• Đau đỉnh đầu, đau hai hốc mắt lan rộng ra sau gáy.
• Nghẹt mũi, dịch mũi có màu vàng, xanh nhạt hoặc trong suốt tùy thể trạng.
• Độ nhạy cảm của mũi kém do dây thần kinh bị ảnh hưởng.
• Sốt nhẹ, kèm triệu chứng viêm tai, viêm họng.
• Chảy dịch sau họng với lượng lớn gây nên tình trạng hôi miệng.

Xoang bướm do nằm gần mắt nên có thể gây ra các biến chứng về mắt như làm giảm thị lực hoặc mù vĩnh viễn.

3. Viêm xoang hàm

Loại xoang này nằm hướng về phía cánh mũi, chủ yếu tập trung tại hai bên má. Được biết trên khu vực này có một thành niêm mạc mỏng, lớp lông của chúng có tác dụng giữ ấm và giữ độ ẩm cho mũi. Tuy nhiên, nếu bị nhiễm khuẩn hay kích ứng, lớp niêm mạc trên xoang sẽ bị viêm, sưng tấy và kèm theo dịch mủ. Bên cạnh đó, bệnh nhân bị xoang hàm còn có cảm giác đau dữ dội tại 2 bên vùng má.

Sức khỏe răng miệng là nguyên nhân chính gây nên xoang hàm và chúng được chia thành 3 cấp: Xoang hàm cấp tính, mãn tính và xoang hàm do răng. Biến chứng của bệnh lý này sẽ gây viêm tắc tĩnh mạch xoang, suy nhược cơ thể, áp xe ổ mắt, viêm lan rộng qua các xoang cận kề hoặc làm giảm trí nhớ,...

3. Viêm xoang trán

Xoang trán nằm ở vị trí cao nhất trong hệ thống xoang mặt, chúng thông với mũi qua ống trán và mũi. Loại xoang này và não được ngăn cách bằng một vách xương. Nếu bị xoang trán, bệnh nhân sẽ bị viêm xoang sàng trước với các biểu hiện đặc trưng như sau:

• Bệnh nhân sẽ thấy đau ở phía trên ổ mắt.
• Chảy nhiều dịch mủ, các cơn đau sẽ dịu dần nhưng mức độ đau có thể tăng lên vào chiều muộn.
• Chảy nước mắt, đau khi đưa mắt qua lại, nếu dùng tay ấn lên trên hố mắt sẽ thấy đau nhói.
• Đau đầu, nghẹt mũi và chảy nước mũi triền miên.

Xoang trán là bệnh lý nguy hiểm cần phải điều trị kịp thời nếu không có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như chảy mủ tai, viêm tai giữa, thủng màng nhĩ, thậm chí viêm màng não mủ.

4. Viêm đa xoang

Đây là tình trạng viêm nhiều xoang cùng lúc, bệnh thường xuất hiện do yếu tố môi trường, dị ứng, sức đề kháng giảm, mắc bệnh lý hoặc do cấu trúc xương mũi dị thường. Các dấu hiệu để nhận biết bệnh viêm đa xoang gồm có:

• Đau nặng tại phần đầu, trán, gáy, thái dương và xung quanh mắt.
• Chảy dịch mủ kéo dài, tùy vào mức độ nghiêm trọng mà dịch mủ sau khi tiết ra có thể lẫn máu hoặc có màu vàng, màu xanh.
• Sốt nhẹ.
• Cơ thể suy nhược, mệt mỏi, ăn uống không thấy ngon miệng.
• Luôn có cảm giác khó chịu, vướng víu ở cổ họng.
• Giảm thị lực.

Các triệu chứng của viêm xoang khá khó chịu, chúng sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu bệnh lý này không được can thiệp chữa trị sớm, bệnh rất có thể chuyển qua giai đoạn mãn tính khó chữa trị dứt điểm, hay tái đi tái lại. Do đó, khi thấy các biểu hiện của bệnh bạn cần điều trị ngay lập tức thông qua các phương pháp sau đây.

Điều trị nội khoa Tây y

Viêm xoang có thể điều trị bằng phương pháp nội khoa hoặc phẫu thuật tùy theo tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Trong trường hợp điều trị nội khoa, kháng sinh, thuốc co mạch chống xuất tiết, thuốc chống viêm và thuốc kháng dị ứng, chính là chìa khóa để chống lại bệnh viêm xoang cấp.

Tuy nhiên, việc điều trị viêm mũi xoang bằng thuốc Tây cần phải tuân thủ nghiêm ngặt theo đúng chỉ định của bác sĩ tai - mũi - họng nhằm tránh các hệ lụy, tác dụng phụ không mong muốn. Nếu không dùng đúng theo chỉ dẫn, đúng liệu lượng được quy định rất dễ khiến bệnh trở nặng hơn.

Chưa kể, nếu người bệnh sử dụng kháng sinh vượt mức cho phép sẽ gây ra hiện tượng nhờn thuốc, khiến tình trạng bệnh không thuyên giảm mà còn để lại biến chứng khôn lường.

Phẫu thuật

Sau khi thăm khám và có kết quả chẩn đoán cuối cùng, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật chữa viêm mũi xoang cho những trường hợp sau:

• Trường hợp đã điều trị nội khoa nhưng không mang lại hiệu quả, bệnh xoang vẫn tiếp diễn và không có dấu hiệu thuyên giảm.
• Xuất hiện các tổn thương bất thường ở vùng mũi xoang như polyp mũi có kích thước quá lớn hay lệch vách ngăn mũi,...
• Bệnh gây ra biến chứng khi chèn vào dây thần kinh thị giác hoặc gây viêm ổ mắt.

Mẹo dân gian

Với các trường hợp bệnh mới khởi phát, các bạn có thể áp dụng một số mẹo dưới đây để đẩy lùi các dấu hiệu khó chịu của bệnh viêm xoang. Cụ thể như sau:

• Chữa viêm xoang bằng nghệ tại nhà: Chuẩn bị nửa muỗng bột nghệ, 250ml nước nóng, 10ml mật ong nguyên chất. Hòa tan bột nghệ vào trong ly nước nóng. Bỏ thêm 10ml mật ong nguyên chất vào ly nước và khuấy đều tan cho tan hết. Uống nước nghệ khi còn ấm và mỗi ngày nên uống 1 lần.
• Chữa bằng cây cứt lợn: Rửa sạch nguyên liệu trong nước muối rồi mang giã nát. Cho nước cốt hoa cứt lợn vào chiếc bình thủy tinh rỗng. Nhỏ 1 - 2 giọt nước cốt hoa cứt lợn vào mũi, sau vài phút bạn cần xì mạnh để tống dịch nhầy ra. Thực hiện nhỏ ngày 3 - 4 lần để đảm bảo hiệu quả.

Điều trị theo đông y

Đông y là một trong những phương pháp đem lại hiệu quả đặc trị viêm xoang tốt. Phương pháp này có thể giải quyết triệu chứng lẫn căn nguyên của bệnh. Về nguyên tắc điều trị viêm xoang của đông y, bác sĩ Lê Phương cho biết:

"Viêm mũi xoang chủ yếu do cơ địa dị ứng nhiễm trùng (huyết nhiệt), dị ứng do lạnh (phế khí hư, vệ khí hư) gặp phải các tác nhân phong hàn, phong nhiệt, nhiệt độc. Các ngoại tà xâm nhập ảnh hưởng đến chức năng của tạng Phế, Thận, Tỳ. Biểu hiện ra bên ngoài là tình trạng hắt hơi, sổ mũi, đau nhức mũi, chảy nhiều dịch, khó thở,...

Trong điều trị phải kết hợp loại bỏ tà độc lẫn bồi bổ và phục hồi tạng phủ, nuôi dưỡng chính khí, nâng cao thể trạng cho người bệnh".

Y học cổ truyền có rất nhiều bài thuốc điều trị bệnh viêm xoang hữu hiệu. Bác sĩ sẽ kê bài thuốc phù hợp tùy theo từng thể bệnh. Người bệnh cần lựa chọn cơ sở khám chữa bệnh bằng YHCT uy tín để tránh "tiền mất tật mang".

Viêm xoang không chỉ gây phiền toái cho người bệnh trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Bởi thế, để đảm bảo sức khỏe cho bản thân thật tốt, các bạn cần có những biện pháp phòng tránh nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là một số cách phòng ngừa hiệu quả mà bạn nên biết, chi tiết như sau:

• Thăm khám sức khỏe thường xuyên để phòng ngừa, điều trị sớm các bệnh lý có liên quan đến đường hô hấp, đặc biệt là cảm cúm. Những biện pháp cần thực hiện gồm có rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bị cúm và nên chích ngừa cúm hàng năm.
• Trong trường hợp đi bơi mà thấy bị nghẹt mũi, hãy dùng nước muối sinh lý hay dung dịch nước muối để vệ sinh mũi. Bạn có thể chườm khăn ấm lên vùng xoang ở trán, má nhằm làm giảm cảm giác đau đớn, khó chịu do bệnh gây nên.

• Tiến hàng xông hơi vùng mặt bằng nước nóng kết hợp với các tinh chất thiên nhiên như sả, chanh, trà xanh để cải thiện và giảm bớt sự khó chịu khi bị nghẹt mũi, sổ mũi.
• Tránh cúi người về phía trước, hạn chế đi máy bay hoặc lặn dưới nước khi đang bị xoang.
• Nếu bị nghẹt mũi, sổ mũi cần xử lý ngay bằng cách thăm khám hoặc sử dụng thuốc để điều trị (nếu cần).
• Không tự ý dùng thuốc xịt mũi, dung dịch nhỏ mũi khi chưa được sự cho phép của bác sĩ hoặc dược sĩ có chuyên môn.
• Cần bổ sung cho cơ thể những thực phẩm tốt cho sức khỏe như rau tươi, trái cây, cá biển, ngũ cốc nguyên hạt,... Không ăn đồ cay nóng, uống sữa quá nhiều, không hút thuốc, sử dụng rượu - bia, hay ăn các loại thực phẩm không lành mạnh, đặc biệt là đồ lạnh.
• Tránh căng thẳng, mệt mỏi và nên sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục thường xuyên.
• Cần đeo khẩu trang khi ra đường, tại nơi làm việc hoặc trong môi trường bụi bặm, ô nhiễm,...
• Uống đủ nước mỗi ngày (2 - 3 lít nước), đặc biệt là nước ấm.
• Dùng máy làm ẩm để làm ẩm vùng mũi khi cần.
• Khi thấy các dấu hiệu bất thường về sức khỏe, đặc biệt là những vấn đề liên quan tới tai - mũi - họng thì nên tới cơ sở y tế để thăm khám ngay.