Thoái Hóa Đốt Sống Lưng L4 L5

Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 là căn bệnh khi đốt sống L4 L5 cuối cùng bị suy yếu. Hiện tượng này ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe và cuộc sống người bệnh. Cùng tìm hiểu các thông tin về bệnh dưới đây để có phương pháp điều trị và phòng tránh phù hợp.

Trong cấu tạo giải phẫu cơ thể, cột sống có tổng cộng 33 đốt xương: 7 đốt sống cổ C1 - C7, 12 đốt sống ngực T1 - T12, 5 đốt sống lưng L1 - L5 và cuối cùng là 5 đốt sống cùng từ S1 - S5.

Đốt sống lưng L4 L5 nằm ở vị trí cuối cùng của cột sống thắt lưng. Cùng với đĩa đệm, khớp, mô mềm và các dây thần kinh có nhiệm vụ nâng đỡ cơ thể đứng thẳng, giúp phần thân trên cơ thể chuyển động nhịp nhàng. Phần đốt sống lưng L4 L5 giúp cơ thể con người có thể vận động theo các hướng và thực hiện các động tác của cơ thể như cúi gập, xoay, vặn mình,...

Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 chính là hiện tượng suy yếu đốt sống và các đĩa đệm xung quanh. Điều này khiến cho cấu trúc cột sống bị thay đổi, phát sinh ra những cơn đau nhức và làm giảm đi phạm vi hoạt động.

Vị trí thắt lưng hay cột sống lưng L4 L5 thường phải chịu áp lực lớn của thân trên và giúp giữ thăng bằng cho toàn bộ cơ thể. Do đó, đây cũng là vị trí thường gặp nhiều tổn thương hay chấn thương từ bên ngoài và dễ bị thoái hóa nhất. Thông thường, con người thường mắc thoái hóa ở cột sống lưng đầu tiên sau đó mới đến các vị trí đốt sống khác.

• Nếu đốt sống L4 lệch về phía trước với đốt sống L5 có thể gây chèn ép lên rễ thần kinh. Điều này gây ra bệnh đau thần kinh tọa hay đau thắt lưng.
• Vị trí đĩa đệm giữa đốt xương L4 L5 gây ra hiện tượng thoái hóa hoặc thoát vị đĩa đệm.
• Phần khớp kết nối đốt sống L4 L5 khi có hiện tượng bất thường có thể phát triển gây ra viêm khớp.
• Ở đốt sống L4 L5 có một dây thần kinh đi qua, xuất phát từ trong ống sống đi qua mặt sau của chân. Đây gọi là rễ thần kinh L4. 

Theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 gây ra bởi 2 nhóm nguyên nhân chính đó là yếu tố bên ngoài và yếu tố bên trong (nguyên nhân bệnh lý).

Yếu tố bên ngoài

Nhóm yếu tố bên ngoài gây bệnh chủ yếu đó là:

• Quá trình lão hóa: Yếu tố tuổi tác là điều không thể tránh khỏi ở bất cứ ai. Tuổi tác tăng lên khiến cho quá trình lão hóa tăng, khiến chức năng xương khớp dần kém đi. Đây là lý do đối tượng mắc bệnh thường chủ yếu là người cao tuổi.
• Tính chất công việc: Người lao động nặng hoặc mang vác thường xuyên khiến cho đốt sống lưng phải chịu áp lực lên nhiều lần. Từ đó gây ra tình trạng tổn thương và lâu ngày sẽ trở thành thoái hóa.
• Chấn thương: Người đã có những chấn thương tại vị trí cột sống lưng do chơi thể thao hoặc tham gia giao thông có nguy cơ cao mắc thoái hóa hơn. Các chấn thương dù lớn hay nhỏ cũng sẽ khiến cho khớp xương bị tổn thương và không thể lành lại hoàn toàn. Nếu không điều trị dứt điểm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh từ khi còn trẻ.
• Lười vận động: Tỷ lệ mắc thoái hoá đốt sống lưng L4, thoái hoá đốt sống lưng L5 chủ yếu rơi vào những đối tượng ít vận động hoặc người làm việc văn phòng, không di chuyển, lái xe,... Nguyên nhân là do cột sống không hoạt động thường xuyên hoặc ngồi sai tư thế kéo dài làm đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
• Người thừa cân, béo phì: Tình trạng thừa cân béo phì sẽ làm cho cột sống phải chịu sức nặng của cơ thể. Từ đó làm cho đốt sống lưng L4 L5 dễ bị tổn thương hơn.
• Thường xuyên dùng chất kích thích: Những đối tượng sử dụng rượu bia, cà phê, thuốc lá có nguy cơ cao bị thoái hóa hơn những người bình thường. Nguyên nhân là do các chất kích thích làm cản trở quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể, từ đó làm xương dễ thoái hóa hơn.

Các yếu tố bên trong cơ thể

Yếu tố bên trong gây ra thoái hóa đốt sống cổ hay lưng là do các bệnh lý hình thành, cụ thể:

• Bệnh hẹp cột sống.
• Các bệnh lý viêm nhiễm gây thoái hóa đốt sống.
• Bệnh thoát vị đĩa đệm L4 L5: Đĩa đệm thoát vị khiến bao xơ bị rách, nhân nhầy bị thoát ra ngoài dẫn đến chèn ép lên rễ thần kinh.
• Bệnh phình đĩa đệm: Tình trạng đĩa đệm phồng lồi kèm theo sưng tấy gây ra chèn ép lên rễ thần kinh, từ đó dẫn đến thoái hóa.

Dựa vào thể trạng và mức độ chèn ép lên đốt sống mà mỗi người bệnh sẽ có những biểu hiện ra bên ngoài khác nhau. Các triệu chứng cơ bản giống như các bệnh lý thoái hóa thông thường, cụ thể:

• Đau nhức thắt lưng: Đây là dấu hiệu đầu tiên mà bất kỳ người bệnh nào cũng sẽ gặp phải. Điều này xảy ra khi đốt sống L4 lệch về phía trước làm chèn ép rễ thần kinh 2 bên thắt lưng. Giai đoạn mới khởi phát chỉ là những cơn đau thoáng qua, thời gian ngắn. Khi bệnh tiến triển sẽ là những cơn đau dữ dội hoặc bất ngờ tại vị trí thắt lưng.
• Cơn đau lan rộng: Không chỉ vị trí cột sống hay thắt lưng, các cơn đau sẽ lan rộng xuống chân, gây ra hiện tượng đau nhức, tê cứng. Cơn đau có tốc độ nhanh và mạnh khiến người bệnh không thể đi lại thẳng bình thường, thậm chí có thể mất khả năng di chuyển.
• Giảm khả năng vận động: Mỗi khi thực hiện các động tác cúi, gập hay mang vác đồ sẽ gây ra những cơn đau dữ dội làm giảm khả năng vận động của người bệnh. Trường hợp này, người bệnh chỉ việc đi lại hoặc vận động nhẹ cũng làm cơn đau dữ dội hơn.
• Cảm giác ngứa ran, tê bì: Điều này gây ra bởi các rễ thần kinh bị chèn ép, gây ngứa ran, tê và cảm giác châm chích tại vị trí L4 L5. Hiện tượng này có thể dần lan xuống hông, đùi lan xuống đầu gối và cả bàn chân.

Các triệu chứng này tương đối dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do đó người bệnh nên đến những cơ sở y tế chuyên khoa để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và có phương pháp điều trị kịp thời.

Đốt sống lưng L4 L5 nắm vai trò quan trọng giúp nâng đỡ cơ thể. Do đó, dù chỉ một tổn thương nhỏ cũng gây ảnh hưởng đến sức khỏe và khó khăn khi vận động. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm khác như:

• Đau dây thần kinh tọa: Là biến chứng thường gặp của bệnh thoái hóa đốt sống. Nguyên nhân là do gai xương hình thành ở vị trí đốt sống L4 L5 chèn ép lên thần kinh hông, phát sinh ra các triệu chứng tê bì, đau nhức và ngứa ran,...
• Thoát vị đĩa đệm: Tình trạng các đốt sống suy yếu gây áp lực lên vị trí đĩa đệm. Điều này khiến đĩa đệm mất đi độ đàn hồi, làm xuất hiện tình trạng nứt và chảy dịch nhầy ra bên ngoài.
• Bại liệt: Đây là biến chứng nguy hiểm và nặng nề nhất do thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 gây ra. Biến chứng này ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh nếu như không có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Một số biến chứng khác: Người bệnh có thể gặp các biến chứng như gù, vẹo cột sống, biến dạng cột sống, rối loạn chức năng dây thần kinh,...

Thoái hóa đốt sống thắt lưng L4 L5 có triệu chứng tương tự như bệnh đau thần kinh tọa và thoát vị đĩa đệm. Do đó để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh người bệnh cần đến cơ sở y tế để thực hiện một số phương pháp chẩn đoán lâm sàng và cận lâm sàng.

Sau các xét nghiệm chẩn đoán lâm sàng, người bệnh được chỉ định một trong các xét nghiệm đó là:

• Chụp X - Quang: Hầu hết các bệnh lý xương khớp đều cần thực hiện kỹ thuật chẩn đoán X - Quang. Hình ảnh từ xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định được sự hình thành của gai xương, khoảng cách giữa đĩa đệm và đốt sống,...
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Phương pháp này giúp hiển thị hình ảnh rõ nét hơn X - Quang. Hiển thị cụ thể vị trí tổn thương các mô mềm quanh cột sống bao gồm đĩa đệm, dây chằng hay dây thần kinh tọa. Ngoài ra, phương pháp này giúp bác sĩ loại trừ các bệnh lý như u cột sống, thoát vị đĩa đệm và một số bệnh khác.
• Xét nghiệm máu: Giúp loại trừ khả năng đau nhức do nhiễm trùng hay các rối loạn miễn dịch gây ra, trong đó có bệnh viêm khớp và lupus ban đỏ.

Mục đích của điều trị thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 giúp cải thiện các triệu chứng bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống. Phương pháp ban đầu được các bác sĩ ưu tiên lựa chọn là phương pháp điều trị dùng thuốc hoặc không dùng thuốc. Với những trường hợp nặng hơn sẽ được chỉ định phẫu thuật.

Điều trị thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 bằng Tây y

Phương pháp điều trị được người bệnh nghĩ ngay đến đó là sử dụng thuốc Tây y, biện pháp vật lý trị liệu hay phẫu thuật.

Sử dụng thuốc Tây y

Dù là thuốc kê đơn hay không cần kê đơn đều có tác dụng làm giảm các triệu chứng hiệu quả. Dưới đây là một số loại thuốc dùng để điều trị thoái hóa cột sống lưng L4 L5 thường được chỉ định:

• Thuốc giảm đau chống viêm: Người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc từ mức độ nhẹ đến trung bình để điều trị như : Paracetamol, Ibuprofen, Ibuprofen, Naproxen và một số loại thuốc nhóm NSAID khác. Các loại thuốc này được điều chế theo nhiều cách từ dạng viêm uống đến đặt trực tràng, miếng dán hoặc thuốc bôi ngoài da.
• Thuốc giãn cơ: Tác dụng của thuốc giãn cơ là giúp thư giãn cho cơ bắp và các dây chằng bao quanh cột sống. Từ đó các cơn đau nhức được giảm đi. Loại thuốc này chỉ có tác dụng giảm đau chứ không có tác dụng chống viêm, do đó bác sĩ thường chỉ định kết hợp với dạng thuốc chống viêm khác. Một số tác dụng phụ khi sử dụng đó là buồn ngủ, đau đầu, hạ huyết áp,...
• Thuốc giảm đau gây nghiện (Opioid): Loại thuốc này tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương để làm giảm cơn đau nhức các mức độ. Opioid có tác dụng giảm đau mạnh hơn các loại thuốc thông thường nhưng cũng gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng. Người bệnh cần có kê đơn của bác sĩ chứ không nên tự ý sử dụng thuốc.
• Thuốc tiêm ngoài màng cứng: Thuốc Steroid thường được tiêm vào màng cứng bên ngoài cột sống giúp giảm viêm, giảm đau và khiến độ nhạy cảm của sợi thần kinh giảm đi rõ rệt 
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng
• Thuốc tiêm/uống corticosteroid

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp Tây y sử dụng một số tác nhân vật lý để cải thiện đau nhức và phục hồi chức năng khớp xương. Một số kỹ thuật thường được bác sĩ áp dụng đó là:

• Kích thích điện: Phương pháp này sử dụng dòng điện có tần số thấp, từ đó kích thích và tác động lên dây chằng, cơ bắp. Sau khi điều trị, người bệnh sẽ giảm các triệu chứng đau đáng kể và hỗ trợ quá trình phục hồi vận động.
• Sử dụng tia hồng ngoại: Khi chiếu các tia hồng ngoại lên vị trí đau nhức lưng có thể giúp dây chằng và cơ bắp được thư giãn, giảm co thắt. Ngoài ra, bác sĩ có thể sử dụng tia hồng ngoại giúp dẫn thuốc vào vị trí đau nhức.
• Chườm nóng/lạnh: Đây là phương pháp tận dụng nhiệt độ để làm giảm đau nhức, phù hợp với những bệnh nhân mức độ bệnh nhẹ. Người bệnh có thể kết hợp chườm cùng các nguyên liệu hoặc loại thảo dược khác để điều trị hiệu quả hơn.

Phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật được bác sĩ chỉ định khi các phương pháp điều trị bảo tồn khác không còn tác dụng. Ngoài ra, những trường hợp bệnh nặng và có biến chứng cũng được chỉ định phương pháp này.

Mục đích chính của phẫu thuật là giúp cân bằng cấu trúc của cột sống và giúp cải thiện các triệu chứng lâm sàng của bệnh.

Một số thủ thuật can thiệp ngoại khoa phổ biến trong điều trị thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 đó là:

• Phẫu thuật cắt bỏ vi mô: Loại bỏ phần nhỏ của vật liệu trên đĩa đệm gần với rễ thần kinh.
• Cắt bỏ laminectomy: Phương pháp cắt bỏ một hoặc toàn bộ đĩa đệm để tăng chỗ cho cauda equina.
• Cắt bỏ nội soi
• Cắt bỏ khớp mặt
• Loại bỏ dịch nhầy 
• Ổn định cấu trúc cột sống lưng
• Thay đĩa đệm nhân tạo
• Phẫu thuật thay đốt sống

Phẫu thuật là phương pháp tác động trực tiếp đến vị trí, cơ quan bị tổn thương. Tuy nhiên, đây cũng là phương pháp có nhiều biến chứng và rủi ro cao nếu không được điều trị an toàn. Một số rủi ro có thể xảy ra như nhiễm trùng, tổn thương các dây thần kinh xung quanh cột sống, trật cột sống, chảy máu tại vị trí phẫu thuật.

Do đó, phẫu thuật thường được chỉ định với trường hợp không còn lựa chọn nào để thay thế được.

Theo các chuyên gia, người bệnh cần kết hợp phương pháp điều trị Đông y hoặc Tây y cùng với các bài tập trị liệu để giúp quá trình hồi phục nhanh hơn.

Người bệnh thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 có thể tập luyện các bài tập dưới đây:

• Tư thế rắn hổ mang: Người bệnh nằm sấp, để hai tay úp xuống sàn. Sau đó từ từ nâng người lên cao để tay được duỗi thẳng, kéo căng hết sức có thể. Giữ nguyên đầu, chân và cơ lưng thẳng. Thực hiện tư thế khoảng 5 giây sau đó trở về tư thế ban đầu. Người bệnh làm 8 - 10 lần thì kết thúc.
• Tư thế nằm sấp: Người bệnh nằm sấp xuống sàn, chân duỗi thẳng, tay úp. Người bệnh giữa nguyên cơ thể, nâng cổ lên cao (hít vào) sau đó hạ xuống (thở ra).
• Bài tập gập bụng: Người bệnh bắt đầu ở tư thế nằm ngửa, đầu gối hơi cong, lưng áp lên mặt sàn và chân chống xuống sàn. Thực hiện kéo cằm về phía trước ngực, đẩy cơ thể lên trước và nâng vai lên cao khỏi mặt sàn. Lưu ý người bệnh để hai tay về phía trước. Khi đã thực hiện thuần thục động tác này, người bệnh có thể nâng độ khó lên.
• Bài tập chống đẩy: Người bệnh ở tư thế nằm sấp, khuỷu tay chống xuống sàn. Tiến hành kiễng ngón chân lên để nâng thân dưới. Người bệnh để lưng thẳng và giữ nguyên trong 30 giây rồi từ từ hạ xuống. Thực hiện từ từ khoảng 10 lần thì kết thúc.
• Tư thế hình cánh cung: Người bệnh nằm úp, chống hai tay xuống sàn. Sử dụng lực cánh tay nâng cơ thể lên cao nhất nhưng vẫn phải giữ thẳng đầu, lưng và chân. Hít thở nhịp nhàng và giữ nguyên tư thế trong 5 - 10 giây.

Để giúp hỗ trợ điều trị và phòng bệnh thoái hóa đốt sống lưng L4 L5, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Kiểm soát tốt cân nặng cơ thể, không để tình trạng thừa cân gây ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp.
• Có chế độ sinh hoạt và lối sống lành mạnh để các chấn thương nhỏ không bị biến chứng thành những bệnh lý nguy hiểm khác.
• Cân bằng giữa thời gian nghỉ ngơi và thời gian làm việc để xương khớp thư giãn.
• Tránh mang vác nặng và làm việc sau tư thế. Không nên ngồi lâu một chỗ mà kết hợp với vận động.
• Tránh tối đa nguy cơ gặp chấn thương trong quá trình làm việc hay chơi thể thao.
•  Thường xuyên bổ sung các thực phẩm tốt cho xương khớp như sữa, chế phẩm từ sữa, rau xanh, thịt trắng, cá, đậu, trứng,...
• Cung cấp đủ nước cho cơ thể.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích hoặc các sản phẩm làm ảnh hưởng quá trình hấp thụ canxi và tái tạo xương như cà phê, thuốc lá, thức ăn nhanh, đồ uống có cồn và ga,...
• Thăm khám định kỳ tại cơ sở y tế để biết được tình trạng sức khỏe xương khớp.

Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 là bệnh lý gây nguy hiểm nếu không có biện pháp điều trị kịp thời. Do đó, khi có những triệu chứng bất thường tại vị trí lưng hay vị trí xương khớp khác trên cơ thể, người bệnh cần chủ động thăm khám để phòng ngừa bệnh tốt nhất.